Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki

20 maja 2025 roku przypada setna rocznica urodzin prof. Stefana Węgrzyna – wybitnego naukowca, pioniera polskiej automatyki i informatyki, współtwórcy Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej.

Początki drogi naukowej

Prof. Stefan Węgrzyn urodził się 20 maja 1925 roku w Krakowie. W czasie II wojny światowej, w 1943 roku, ukończył liceum w Borysławiu, zdając maturę w ramach tzw. tajnych kompletów. W tym samym czasie zaangażował się w działalność konspiracyjną – wstąpił do Armii Krajowej, był łącznikiem, montował również radiostacje do tzw. nasłuchu.

W 1944 roku ukończył I rok studiów na Wydziale Elektrotechnicznym Lwowskiego Instytutu Politechnicznego, a po wojnie kontynuował naukę już w Gliwicach – w Politechnice Śląskiej. W 1949 roku uzyskał tytuł magistra inżyniera elektryka. Jeszcze jako student III roku został zatrudniony jako młodszy asystent w Katedrze Podstaw Elektrotechniki, prowadzonej przez prof. Stanisława Fryzego.

Zaledwie dwa lata po uzyskaniu dyplomu magistra, w 1951 roku, obronił rozprawę doktorską pt. „Niektóre zagadnienia stanów nieustalonych we wzmacniaczach wielostopniowych”. Promotorem tej pracy był prof. Fryze. Był to dziewiąty doktorat obroniony w młodej wówczas Politechnice Śląskiej.

Wykłady Profesora w tej dziedzinie stały się podstawą podręcznika pt. „Rachunek operatorowy”. Jego kolejną pracę doktorską – z zakresu analizy stanów nieustalonych w układach o parametrach rozłożonych – prof. Węgrzyn obronił na Uniwersytecie w Tuluzie we Francji w 1960 roku.

Wizjoner i organizator

W 1953 roku prof. Węgrzyn zorganizował na Wydziale Elektrycznym Sekcję Automatyki, która z czasem przekształciła się w Zakład i Katedrę Teorii Regulacji. To właśnie ta jednostka dała początek powołanemu w 1964 roku Wydziałowi Automatyki – obecnemu Wydziałowi AEI.

W kolejnych latach Profesor odegrał kluczową rolę w powstaniu kierunku Informatyka, a także w założeniu Instytutu Informatyki Czasu Rzeczywistego (1975), który przekształcono później w Instytut Informatyki. Profesor był jego wieloletnim dyrektorem i kierował również Zespołem Teorii Informatyki Czasu Rzeczywistego, skupiającym wybitnych naukowców znanych w Polsce i na świecie.

Naukowiec i dydaktyk z pasją

W swojej pracy badawczej prof. Węgrzyn rozwijał teoretyczne podstawy informatyki, zwłaszcza w zakresie teorii i modeli systemów masowej obsługi, projektowania systemów sterowania oraz dydaktycznego modelowania architektury komputerów (m.in. tzw. maszyna W). Jednym z jego najważniejszych dzieł była książka „Podstawy informatyki”. W późniejszych latach życia zainteresował się również nanosystemami informatycznymi oraz teoretycznymi aspektami komputerów kwantowych.

Profesor był autorem kilkunastu książek, kilku skryptów oraz niemal 300 publikacji naukowych. Miał udział w pięciu patentach, a jego działalność przyczyniła się do wykształcenia kilkudziesięciu roczników inżynierów, w tym ponad 50 doktorów nauk technicznych. Wielu z nich zostało później profesorami oraz członkami Polskiej Akademii Nauk.

Człowiek, którego wykłady się pamięta

Prof. Stefan Węgrzyn był cenionym dydaktykiem, który z pasją dzielił się wiedzą. Jego wykłady – prowadzone piękną polszczyzną, z humorem i charyzmą – cieszyły się wielką popularnością wśród studentów. W 1979 roku w plebiscycie społeczności studenckiej otrzymał „Złotą Kredę” – nagrodę dla najlepszego dydaktyka i wychowawcy.

Wyróżnienia i pamięć

Profesor otrzymał wiele prestiżowych nagród i odznaczeń. Wśród nich znalazły się m.in.:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1993),
• pięć doktoratów honoris causa, w tym Politechniki Śląskiej (1988),
• członkostwo w Polskiej Akademii Nauk (od 1973) i Prezydium PAN (od 1974),
• członkostwo czynne Polskiej Akademii Umiejętności (od 2005).

Zmarł 28 lipca 2011 roku. Jego wkład w rozwój Politechniki Śląskiej, a w szczególności Wydziału AEI, jest nie do przecenienia. W 2021 roku, w ramach obchodów 60-lecia Wydziału, został uhonorowany miejscem w Panteonie Górnośląskim – miejscu pamięci o najwybitniejszych osobach zasłużonych dla regionu.

Jego dorobek wciąż nas inspiruje

Profesor Stefan Węgrzyn pozostaje wzorem naukowca, nauczyciela i wizjonera. Jego praca ukształtowała wiele pokoleń inżynierów i naukowców, a idee, które wprowadzał w życie, wciąż są fundamentem działalności naszego Wydziału.

Z wdzięcznością i szacunkiem wspominamy Jego życie i dzieło.