Szkolenie studentów Politechniki Śląskiej w Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie
„Rozdział III. Start. § 29. Czynności pilota bezpośrednio przed startem. Bezpośrednio przed startem (przed daniem pełnego gazu) pilot powinien szybko sprawdzić, czy wszystkie urządzenia płatowca i silnika sterowane przez pilota a mające bezpośredni wpływ na przebieg startu, są we właściwym położeniu. […] § 31. Wznoszenie się bezpośrednio po starcie. Po oderwaniu się od ziemi i nabraniu należytej szybkości należy wznosić się przy kącie natarcia najodpowiedniejszym dla danego typu samolotu przy danym obciążeniu. […]
Rozdział IX. Akrobacja. § 139. Cel. Celem akrobacji jest dać pilotowi pełne zaufanie do siebie i do samolotu oraz nauczyć go panowania nad samolotem we wszystkich jego położeniach; poza tym akrobacja jest zaprawą fizyczną i psychiczną, potrzebną zwłaszcza dla pilotów myśliwskich, ze względu na charakter ich pracy w powietrzu. […]
Rozdział X. Pilotaż bez widoczności. § 185. Wyprowadzanie samolotu z położeń nienormalnych. Najważniejszą zasadą przy wyprowadzaniu z położeń nienormalnych jest bezwzględne zaufanie do wskazań przyrządów, a nie uleganie wrażeniom zmysłów, gdyż te zwykle w takich przypadkach zawodzą.”
Instrukcja Pilotażu
Ministerstwo Spraw Wojskowych
Dowództwo Lotnictwa
Warszawa 1937
Cytowany tekst stanowi wybrane fragmenty instrukcji pilotażu rekomendowanej przez Dowództwo Lotnictwa w 1937 r. Został on opracowany na podstawie przedruku [1] wydanego przez Lotniczą Akademię Wojskową w Dęblinie (LAW) [2]. W czasie unowocześniania polskiego systemu szkolenia pilotów wojskowych, już w okresie międzywojennym decydenci mieli świadomość tego, że jednym z warunków dobrego wyszkolenia przyszłych podchorążych jest ich wykształcenie teoretyczne związane m. in. z aspektami budowy i działania statków powietrznych, a więc wiedzą inżynierską. Do dziś znajomość tych aspektów jest częścią opisu sylwetki absolwentów kierunków lotniczych. To tylko jeden z wielu czynników, który był uwzględniony w ówczesnym unowocześnionym systemie szkolenia pilotów wojskowych, którego skuteczność została potwierdzona na frontach II wojny światowej. Zagadnienie zostało szczegółowo omówione w pracy [1].
Z drugiej strony przyszli inżynierowie, którymi są aktualni studenci Politechniki Śląskiej, powinni być świadomi pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej. Świadomość ta stanowi bowiem formalnie jeden z efektów kształcenia występujących w opisie kierunków studiów technicznych. Wszak to właśnie przyszli inżynierowie będą projektować statki powietrzne oraz symulatory lotów używane podczas treningów kandydatów na pilotów oraz pracy pilotów wojskowych. W ten sposób proces kształcenia inżynierów oraz proces kształcenia pilotów wojskowych mogą znaleźć taki swój obszar współdziałania, choć zapewne nie jedyny.
Powyższe spostrzeżenia stanowiły inspirację do zorganizowania zajęć dla studentów Politechniki Śląskiej na Lotniczej Akademii Wojskowej w Dęblinie. W dniu 26 maja 2022 roku w LAW w skróconym przygotowaniu personelu lotniczego uczestniczyła 26-osobowa grupa studentów Politechniki Śląskiej – członkowie dwóch studenckich kół naukowych: Metod Komputerowych [3] oraz Zastosowania Metod Sztucznej Inteligencji AI-METH [4]. Chociaż Koła działają na Wydziale Mechanicznym Technologicznym, w grupie znaleźli się studenci również następujących jednostek Politechniki Śląskiej: Instytutu Fizyki, Wydziału Elektrycznego, Wydziału Matematyki Stosowanej, oraz Wydziału Transportu i Inżynierii Lotniczej. Opiekunami studentów byli pracownicy Katedry Mechaniki i Inżynierii Obliczeniowej działającej na Wydziale Mechanicznym Technologicznym: dr hab. inż. Jacek Ptaszny, prof. PŚ oraz dr hab. inż. Adam Długosz, prof. PŚ.
Skrócone przygotowanie personelu lotniczego w Lotniczej Akademii Wojskowej, w którym uczestniczyli studenci Politechniki Śląskiej oraz opiekunowie, objęło zajęcia:
- na symulatorze samolotu M-28 „Bryza”,
- na symulatorze katapultowania z samolotu PZL-130 „Orlik”,
- na kompleksowym symulatorze skoku spadochronowego,
- w Ośrodku Szkolenia Nawigatorów Naprowadzania,
- na lotniczych przyrządach gimnastycznych w Ośrodku Szkolenia Kondycyjnego,
- na trenażerze szkolenia strzeleckiego „Śnieżnik”.
Wszystkie z etapów szkolenia były pełne emocji. Każde z poprawnie wykonanych ćwiczeń, m in. udane lądowanie na symulatorze lotu, wykonanie pełnego kołowrotu na „loopingu” czy celny strzał do tarczy, wywoływało brawa pozostałych uczestników szkolenia oraz instruktorów LAW. Odbycie szkolenia zostało potwierdzone wręczeniem okolicznościowych certyfikatów.
Poza zorganizowaniem ćwiczeń, Gospodarze zapewnili dogodne warunki i czas na odbycie swobodnych rozmów, wymiany doświadczeń i opinii oraz monografii naukowych. Grupę z Politechniki Śląskiej przywitano poczęstunkiem, który umożliwił uczestnikom szkolenia pokrzepienie się przed zajęciami praktycznymi, zwłaszcza że wcześniej mieli do pokonania długą drogę z Gliwic do Dęblina (trzeba było wyjechać w bardzo wczesnych godzinach porannych). Gospodarze zadbali również o obiad z tradycyjną wojskową grochówką, po wszystkich ćwiczeniach. Całe spotkanie przebiegło w niezwykle miłej i przyjaznej atmosferze.
Szkolenie było zorganizowane przez Katedrę Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego działającą na Wydziale Bezpieczeństwa Lotniczego LAW. Nad niezakłóconym przebiegiem szkolenia czuwali: Kierownik Katedry, płk rez. dr inż. Adam Rurak i płk rez. dr Andrzej Marciniuk (Autorzy opracowania [1]) oraz dr hab. Janusz Ślusarski, prof. LAW. We wręczeniu certyfikatów uczestniczył Dziekan Wydziału Lotnictwa, ppłk rez. dr inż. Witold Sarnowski. Studenci mieli okazję odbyć krótką, choć dynamiczną rozmowę z Prorektorem ds. Wojskowych, płk. pil. dr. inż. Wojciechem Wróblewskim, na tematy naukowe.
Dziękujemy przedstawicielom Lotniczej Akademii Wojskowej za zorganizowanie niezapomnianego szkolenia dla naszych studentów. Mamy nadzieję na dalszą współpracę, która w przyszłości będzie owocować podobnymi spotkaniami.
Jacek Ptaszny
Źródła:
- Marciniuk A., Rurak A., Szkolenie lotnicze w 1937 roku. Instrukcja pilotażu. Lotnicza Akademia Wojskowa, Dęblin 2018.
- Strona internetowa Lotniczej Akademii Wojskowej, https://www.wojsko-polskie.pl/law/ (27.05.2022)
- Strona internetowa Studenckiego Koła Naukowego Metod Komputerowych, https://www.polsl.pl/sknmk/ (27.05.2022)
- Strona internetowa Studenckiego Koła Naukowego Zastosowania Metod Sztucznej Inteligencji AI-METH https://sknaimeth.polsl.pl/ (27.05.2022)
Cytowany we wstępie artykułu tekst instrukcji pilotażu pozwala wyobrazić sobie sytuację pilota podczas lotu również współczesnym samolotem. Nasi studenci mogli poczuć to “na własnej skórze” uczestnicząc w treningach m.in. z użyciem symulatora samolotu transportowego M-28 “Bryza”. (Fot. LAW)
Praca pilota samolotu wojskowego wymaga znakomitej kondycji fizycznej i psychicznej, którą utrzymuje się przez wykonywanie specjalnych treningów. Wykorzystywane są w tym celu m. in. żyroskopy oraz “loopingi”. Przyrządy są na wyposażeniu Ośrodka Szkolenia Kondycyjnego, w którym również swoje treningi odbyli nasi studenci. (Fot. LAW)
Opuszczanie awaryjne samolotu (katapultowanie) zdarza się bardzo rzadko, jednak piloci muszą być przygotowani do takiej sytuacji. Dlatego podchorążowie obowiązkowo przechodzą trening na symulatorze katapultowania. Podczas ćwiczenia oraz rzeczywistego katapultowania niezwykle ważne jest, aby ciało było ułożone w odpowiedni sposób. W przeciwnym razie pilotowi może grozić np. uraz kręgosłupa. (Fot. LAW)
Kolejną umiejętnością każdego pilota jest wykonywanie skoków spadochronowych. Do trenowania służy interaktywny symulator skoków, łączący system wizualizacji z dynamicznym modelem lotu spadochronu. Stanowisko pozwala skoczkom na wykonanie bezpiecznego i realistycznego treningu obejmującego swobodne spadanie i lądowanie. (fot. LAW)
Pilot samolotu wojskowego, podobnie jak każdy żołnierz, powinien mieć opanowaną technikę celnego strzelania z broni palnej. Do treningów wykorzystuje się trenażer szkolenia strzeleckiego „Śnieżnik”. (fot. LAW)
Studenci mieli okazję spotkać się z Prorektorem Lotniczej Akademii Wojskowej ds. wojskowych, płk. pil. dr. inż. Wojciechem Wróblewskim. (fot. LAW)
Odbycie szkolenia zostało zakończone uroczystym wręczeniem okolicznościowych certyfikatów. (fot. LAW)
