KATEDRA ELEKTROTECHNIKI PRZEMYSŁOWEJ

I KATEDRA ELEKTRONIKI

W nowej sytuacji, która wytworzyła się po decyzji Ministerstwa, postanowiono wykorzystać istniejący potencjał kadrowy i dość już bogate wyposażenie laboratoryjne Grupy Telekomunikacyjnej do celów bardziej odpowiadających potrzebom śląskiego regionu. Za dziedzinę szczególnie przydatną w tym przypadku uznano automatykę i elektronikę, które i tak musiały wchodzić do codziennej praktyki w miarę postępującej rozbudowy i modernizacji zakładów. Było to zresztą uznawane i nawet popierane przez światlejszych kierowników przemysłu.

Na Wydziale Elektrycznym istniały realne możliwości podjęcia prac w tym zakresie. Rozwijały się tam dziedziny wiedzy związane z podstawami automatyki i elektroniki, jak na przykład teoria stanów nieustalonych w obwodach elektrycznych (S.Węgrzyn); teoria układów przełączających (J.Siwiński); miernictwo przemysłowe (E.Romer) i obejmująca coraz nowe dziedziny elektronika przemysłowa (T.Zagajewski). Z pomocą Rady Wydziału Elektrycznego zostały opracowane propozycje powołania nowej specjalności o nazwie "Automatyka i telemechanika" z nowoczesnym, jak na owe czasy, planem studiów. Propozycję tę Ministerstwo zatwierdziło, zresztą po wielu oporach i trudnych dyskusjach.

Tak więc dzięki zespołowemu wysiłkowi już w październiku 1953 roku, grupa studentów III roku Wydziału Elektrycznego mogła podjąć studia z dziedziny automatyki. Jednocześnie, z dniem 1 maja 1954 roku Katedrę Radiotechniki przemianowano na Katedrę Elektroniki Przemysłowej, nadal z prof. Zagajewskim jako jej kierownikiem. To właśnie jego inicjatywa w dużej mierze przyczyniła się do takiego rozwiązania.

Przygotowanie się małego zespołu powstałej Katedry (liczba wszystkich pracowników nie przekraczała w latach 1952-1962, 6 - 8 osób) do nowych zadań musiało być wielopłaszczyznowe. Pierwszym zadaniem było ustalenie listy specjalistycznych wykładów z ćwiczeniami tablicowymi i laboratoryjnymi, za które w ramach specjalności Automatyka i Telemechanika, była odpowiedzialna Katedra. W ślad za tym należało opracować szczegółowe programy, gwarantujące osiągnięcie odpowiedniego profilu wykształcenia przyszłego absolwenta, który otrzymywał tytuł mgr inż. elektrotechnika ze specjalnością automatyka. Podstawowym wykładem, prowadzonym przez Katedrę (prof. T.Zagajewski) dla omawianej specjalności były "Elementy i układy elektroniki". Dla ostatniego semestru wprowadzono również, początkowo jako fakultatywne, wykłady z tranzystorów i układów tranzystorowych. Wykład z elektroniki przemysłowej był prowadzony dla innych specjalności (Elektroenergetyka, Elektrotechnika przemysłowa)¹⁾. Tak więc obciążenie zajęciami dydaktycznymi pracowników Katedry Elektroniki Przemysłowej było nawet mniejsze niż jej poprzedniczki - Katedry Radiotechniki. Liczba zajęć dydaktycznych zmieniała się w okresie istnienia Katedry, aczkolwiek nie w sposób zasadniczy. Zmieniał się natomiast program wykładów i sposób ujęcia zagadnień. Przykładowo, przedmioty specjalistyczne prowadzone przez Katedrę, dla omawianej specjalności w roku akad. 1958/59 przedstawiały się następująco:

Bardzo istotnym problemem w procesie nauczania był brak podręczników akademickich z elektroniki. Wspomniana już książka "Elektronika przemysłowa" (wydana dwukrotnie w 1953 i 1954 r.) ze względu na swoją szczupłość i popularny sposób przedstawienia treści, mogła spełniać rolę podręcznika tylko w ograniczonym zakresie. Studenci korzystali więc z różnych podręczników, które można określić jako "źródła zastępcze i uzupełniające"²⁾. Dotyczyło to w szczególności tzw. układów elektronicznych. Dopiero w 1964 r. ukazało się pierwsze wydanie książki T.Zagajewskiego "Układy elektroniki przemysłowej", której liczne późniejsze wznowienia łącznie z kolejnymi, rozszerzonymi wydaniami "Elektroniki przemysłowej" mogły stanowić podstawową lekturę słuchaczy nowej specjalności³⁾.

W nieco późniejszym okresie zostały opracowane liczne skrypty, wydawane w różnych wydawnictwach uczelnianych lub centralnych⁴⁾.

Strona tytułowa "Układów elektroniki przemysłowej" T.Zagajewskiego - wydanie 1964. Do dnia dzisiejszego korzystają z niego studenci kierunku "elektronika"

Znacznie trudniejszym zadaniem jakie stanęło przed zespołem pracowników Katedry było przystosowanie laboratoriów do nowych potrzeb. Zadanie to utrudniał fakt, że musiały w nich odbywać się również ćwiczenia np. z elektroniki przemysłowej dla innych specjalności. Rozwiązanie tego problemu powierzono adiunktowi Katedry, mgr inż. Czesławie Kolmerowej, która była kierownikiem wszystkich laboratoriów. Przez wiele lat wszyscy pracownicy Katedry brali udział (tak jak wcześniej przy organizacji Katedry Radiotechniki) w budowie nowych stanowisk laboratoryjnych. Przyjęto jako zasadę istnienie dwóch podstawowych laboratoriów: jednego dotyczącego elementów (badanie lamp, tranzystorów itp.); drugiego dotyczącego układów elektronicznych. Dydaktyka zajęć laboratoryjnych, szczególnie w elektronice, natrafia na pewną wewnętrzną sprzeczność. Można przeznaczyć cały czas ćwiczącego studenta na samo badanie (obserwację, pomiar itp.), lub zużyć część czasu (przecież ograniczonego) także na wykonanie połączeń, czyli praktyczny montaż elementów układu. W realizacji laboratoriów wykorzystano zarówno jedną jak i drugą zasadę. Laboratorium elementów wykonano w postaci stanowisk stałych, na specjalnych stolikach, z pełnym zasilaniem i oprzyrządowaniem. Laboratorium układowe składało się z kilkudziesięciu przenośnych tablic z narysowanymi schematami i częściowo połączonymi układami, zainstalowanymi punktami zasilania, pomiaru napięć, prądów itp. i zasadniczą możliwością pewnej zmiany w układzie połączeń. Do wszystkich ćwiczeń przygotowano instrukcje, których forma edytorska zmieniała się w ciągu lat, zmierzając docelowo do wydawnictw skryptowych. *** Utworzenie Katedry Elektroniki Przemysłowej przypadło na przełom pierwszego i drugiego dziesięciolecia Uczelni i okres przeznaczony na skromne uroczystości związane z dziesięcioleciem Politechniki. Katedra rozpoczęła więc swą praktyczną działalność od drugiego jej dziesięciolecia.

W roku akademickim 1956/57 grupa młodych pracowników naukowych Wydziału Mechanicznego i Wydziału Budownictwa wpadła na pomysł zorganizowania z okazji minionego dziesięciolecia, szopki satyrycznej. Sprzyjał temu w pewnym sensie okres znany później pod nazwą "odwilży". Nie było w tym względzie żadnych sprzeciwów ze strony władz Uczelni. Organizatorzy, których wspierał Uczelniany Oddział Związku Nauczycielstwa Polskiego, sami ułożyli teksty piosenek i kupletów oraz skomponowali do nich muzykę. Piszącemu te słowa, zaproponowano zabezpieczenie spraw związanych z nagraniami i nagłośnieniem sali, w której miała się odbywać impreza. Dał się też namówić na ułożenie piosenki. Była to tzw. "piosenka dziadkowa", wzorowana na jednej z piosenek "Zielonego Balonika", napisanej przez Boya Żeleńskiego.

Piosenka dziadkowa na dziesięciolecie Politechniki Śląskiej Wybrał się dziadek, aż hen w kraj daleki By uczcić śląskiej, tej politechniki O dobre ludzie, czy wy o tym wiecie ... Dziesięciolecie.

Pościł bez mała dziadzio dwa tygodnie Bo myślał przecie, że się naźre godnie, Lecz po wyżerce na podłym bankiecie ... Nocował w klozecie ...

Według programu, przez godzin dwanaście, Wysłuchał dziadek mówek kilkanaście, A potem szybko, bo miał już w tym wprawę, Zwiedził wystawę ...

Wystawa ona wskazywała jasno Chociaż tu na niej nie było za ciasno, Jak na uczelni mimo wszystkie wstręty, Pracują studenty ...

A wynikało też z niej wprost niezbicie, Że tu panuje w największym rozkwicie, Jedyny przedmiot wcale prozaiczny ... Rysunek techniczny ...

Można też było, na tejże ulicy Akademicką odwiedzić dzielnicę Szczyt osiągnięcia za dziesięciolecie, Niestety w makiecie ...

Następnie dziadzio odwiedził zakłady. Poznał ich wszystkie zalety i wady, Szczególnie jednak zajęły go płace, Za zlecone prace ...

Myślał se dziadek przy tej okazyji Poprawić jakoś swą egzystencyję, Ale, że dotąd nie miał doktoratu, Nie dostał etatu ...

***Szkoła wyższa poza swym podstawowym zadaniem kształcenia studiującej młodzieży, winna stanowić jednocześnie o rozwoju kadry naukowej. Cel ten osiąga na różnej drodze np. starając się o wartościowe obustronne kontakty zagraniczne; czynny udział pracowników w seminariach i konferencjach naukowych; tworzenie warunków dla ich własnej pracy naukowej, a więc także publikacji naukowych; wreszcie stymulowanie samokształcenia. W omawianym okresie Katedra miała raczej słabe kontakty zagraniczne. Nieliczne wyjazdy pracowników ograniczały się do krótkotrwałych wymiennych staży, rzadziej były to udziały w konferencjach naukowych, a obszar peregrynacji był ograniczony do najbliższych sąsiadów. Publikacje naukowe osiągnęły w okresie do końca 1971 r. ogólną liczbę 70 pozycji (w tym 17 obcojęzycznych), co można uznać za liczbę dość znaczną biorąc pod uwagę jednoczesny, bardzo duży wysiłek włożony w organizację Katedry. Za najbardziej udany można uznać natomiast proces samokształcenia, co należy przede wszystkim zawdzięczać Kierownikowi Katedry. Profesor Zagajewski systematycznie korzystał ze zbioru zagranicznych czasopism naukowych w uczelnianej bibliotece, tworząc zbiór notatek i wypisów na luźnych kartkach z zeszytu. Te fiszki, nietypowe o tyle, że stenografowane, służyły później przy referowaniu poznanej problematyki na zebraniu Katedry. Wkrótce zwyczaj ten został rozszerzony na członków całej Katedry. Wszyscy zbierali fiszki, a później krótko referowali najciekawsze z przeczytanych pozycji. Były brane pod uwagę zasadniczo tylko publikacje angielskie, ewentualnie niemieckie lub francuskie, rosyjskie rzadziej. Niekiedy, gdy temat był szczególnie ciekawy, padały pytania, wyciągano wnioski o możliwościach wykorzystania nowych metod czy rozwiązań w warunkach miejscowych. W ten sposób młodzi pracownicy Katedry przejęli zwyczaj Szefa, cotygodniowego studiowania literatury. Trwał on przez wiele lat; istniał nawet wtedy, gdy Profesor został mianowany dziekanem Wydziału Elektrycznego (1955-56), a później prorektorem ds. nauki (1956/59). *** Rozwój specjalności Automatyka i Telemechanika na Wydziale Elektrycznym był siłą rzeczy, w pewnym sensie, ograniczony. Źródłem trudności, niełatwej do pokonania, był wspólny plan studiów dla pierwszych dwóch lat, co w następstwie uniemożliwiało wprowadzenia dostatecznie wcześniej niezbędnego przygotowania teoretycznego z zakresu przedmiotów objętych specjalnością i zmieszczenia w logicznej kolejności dalszych przedmiotów (np. urządzeniowych i projektowych). Drugą przyczyną trudności były ograniczenia dotyczące liczby kształconych studentów w zakresie automatyki i telemechaniki. Wydział Elektryczny prowadził wówczas pięć specjalności, wobec czego na automatykę kierowano co roku zaledwie 15 do 20 studentów, co nie odpowiadało zapotrzebowaniu przemysłu na absolwentów tej specjalności. Dlatego pod koniec lat pięćdziesiątych rozpoczęto starania o usamodzielnienie automatyki. Pierwszym krokiem w tym kierunku było powołanie z dniem 1.10.1961 r. Oddziału Automatyki na Wydziale Elektrycznym (kierownik prof. T.Zagajewski) i jednoczesne utworzenie nowej Katedry Teorii Regulacji (kierownik prof. S.Węgrzyn).

W tym też czasie powstał Zespół Automatyki (E.Romer, J.Siwiński, Z.Trybalski, S.Węgrzyn, T.Zagajewski), który przystąpił do przygotowania założeń organizacyjnych i planu studiów nowego Wydziału Automatyki. Zespół ten rozpoczął pracę jesienią 1961 r. i przygotował w ciągu dwóch lat, w wyniku ożywionych i długotrwałych dyskusji, podstawowe założenia nowego Wydziału, a więc jego schemat organizacyjny, liczbę i obsadę katedr, potrzeby lokalowe i aparaturowe oraz plany i programy studiów. Do prac zespołu został również dokooptowany H.Kowalowski, który ukończył studia doktoranckie (kandydackie) w Związku Radzieckim. Materiały opracowane przez wspomniany zespół były szczegółowo dyskutowane i przyjęte przez Radę Wydziału Elektrycznego, Senat Politechniki Śląskiej, a następnie pozytywnie zaopiniowane przez Sekcję Techniczną Rady Głównej w listopadzie 1963 r. W rezultacie w dniu 30.12.1963 r. wydane zostało zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego o powołaniu z dniem 15.2.1964 r. na Politechnice Śląskiej Wydziału Automatyki. Z Wydziału Elektrycznego przeszło na Wydział Automatyki 30 nauczycieli akademickich, w tym 2 profesorów, 4 docentów, 6 adiunktów i 18 asystentów. Pierwsze posiedzenie Rady Wydziału Automatyki odbyło się dnia 10.2.1964 r. Dziekanem został wybrany prof. T.Zagajewski⁵⁾.

Jak miecz Damoklesa wisiał nad młodymi pracownikami naukowymi obowiązek wykonania, w określonych terminach, prac doktorskich. Jednakże początkowy okres istnienia Katedry Elektroniki Przemysłowej był pod tym względem jałowy. Obciążenie pracowników zajęciami dydaktycznymi, budową laboratoriów, jak również brak przygotowania do prac naukowych działały hamująco. Dopiero pod koniec pierwszego dziesięciolecia istnienia Katedry pojawiły się pierwsze doktoraty. Do połowy 1969 r. pod kierunkiem Profesora wykonało swe prace doktorskie pięciu pracowników Katedry i jedna osoba spoza Uczelni⁶⁾.

Przewody doktorskie były tematycznie, przynajmniej częściowo, związane z pracami wykonywanymi w Katedrze na zlecenie instytucji naukowych, przemysłu itp. Ze wspomnianych pierwszych sześciu prac doktorskich, trzy miały właśnie taką genezę. Realizacja zleceń przynosiła niewątpliwe korzyści. W szkolnictwie technicznym często zastępowała praktykę przemysłową, staże naukowe, pozwalała na zdobycie doświadczeń konstrukcyjnych. Zleceniodawcy otrzymywali urządzenia lub aparaturę nie możliwe w owym czasie do zakupu w kraju lub zagranicą. Szkoła i wykonawcy osiągali pewien zysk finansowy. W ciągu pierwszych dziesięciu lat działalności w Katedrze opracowano prototypy generatorów dużej mocy do nagrzewania indukcyjnego, generatorów ultradźwiękowych dla celów technologicznych i biologicznych, unikalną aparaturę pomiarową, zwłaszcza do pomiaru wielkości nieelektrycznych metodami elektrycznymi i wiele innych. Przez wiele lat Katedra była jedynym źródłem tego rodzaju urządzeń w kraju.

To co powiedziano dotychczas świadczy niewątpliwie o prawidłowym rozwoju Katedry. Dało się to wyraźnie zauważyć z chwilą powołania do życia, pierwszego w Polsce, Wydziału Automatyki. W omawianym okresie liczba wszystkich pracowników Katedry sięgała prawie 30 osób, w tym 15 nauczycieli akademickich⁷⁾. Stale wzrastała też liczba dyplomów wykonywanych w Katedrze.

Byłoby naiwnością jednak sądzić, że rozwój Katedry następował bez przeszkód i utrudnień. Przeszkody były rozmaite; wewnętrzne i zewnętrzne, te drugie trudniejsze do pokonania. *** W okresie tzw. realnego socjalizmu oddziaływanie systemu państwowego na edukację i oświatę było szczególnie silne. Istniał wyraźny prymat polityki i administracji przed szkolnictwem wyższym. Można się było o tym przekonać w marcu 1968 roku. Zaczęło się wszystko od przedstawienia "Dziadów" w Teatrze Narodowym w Warszawie, w reżyserii Kazimierza Dejmka. Bardzo żywy oddźwięk publiczności w czasie spektakli, związany niewątpliwie z odczytywaniem podtekstów widowiska, spowodował jego zawieszenie przez władze na czas nieograniczony. Wywołało to z kolei gorące protesty środowisk twórczych. Bardzo ostra dyskusja toczyła się na zebraniu warszawskiego oddziału Związku Literatów Polskich; dotyczyła ona wolności publikacji i widowisk, prawa wyrażania niezależnych przekonań i sprawy złagodzenia działalności cenzury. Postulaty te znalazły oddźwięk wśród młodzieży szkół wyższych, szczególnie uniwersyteckiej. 31.1.1968 r. rozpędzono w Warszawie studencką demonstrację; demonstracja młodzieży gliwickiej miała miejsce w dniu 11 marca 1968 r. Żądano wolności informacji i nieskrępowanego rozwoju kultury. Władze rektorskie Politechniki Śląskiej potępiły demonstrację i wezwały służby porządkowe do uspokojenia młodzieży w sposób zdecydowany.

Oddajmy tu głos ówczesnemu dziekanowi Wydziału Automatyki i jednocześnie kierownikowi Katedry Elektroniki Przemysłowej, prof. T.Zagajewskiemu, który 12.03.1981 r. napisał notatkę z tych wydarzeń, dla "Solidarności". Oto obszerne jej fragmenty.

Jako dziekan Wydział Automatyki zastałem następnego dnia atmosferę bardzo rozgorączkowaną i dodatkowo zaognioną przez niefortunny komunikat zamieszczony w prasie, w którym Rektor prof. J.Szuba w imieniu Senatu i organizacji uczelnianych potępił demonstrację i nazwał jej uczestników mętami i chuliganerią, wzywając władze porządkowe do wkroczenia w sposób zdecydowany.

W tej sytuacji uważałem za wskazane przeprowadzenie szczerej dyskusji z młodzieżą, danie jej sposobności jasnego wypowiedzenia i przedstawienia poglądów, zgłoszenia odpowiednich dezyderatów. Zebranie takie odbyło się przedpołudniem 12 marca, zgromadziło wielu studentów i pracowników Wydziału, obecny był Zarząd Wydziałowy ZSP (L.Marażewski), sekretarz OOP (dr J.Kopka) ii. Zebranie było bardzo burzliwe, głos zabierało wielu studentów i pracowników naukowych. Po wielogodzinnej dyskusji uchwalono rezolucję, popierającą żądania większych swobód w dziedzinie kultury i nauki i skierowaną do władz uczelni. W imieniu zebranych rezolucję podpisali przedstawiciele ZSP, OOP i ja jako dziekan.

Tego samego dnia wieczorem odbyło się zebranie Zarządu Wydziałowego ZSP i OOP PZPR w mojej obecności, na którym dyskutowano dalszy rozwój sytuacji, zaostrzonej wskutek działalności oddziałów MO, występujących bardzo agresywnie przeciwko studentom za pomocą pałek i psów, mimo że w tym dniu nie było żadnych publicznych demonstracji. Szczególne nasilenie tych wypadków występowało w pobliżu stołówek i domów studenckich, na zebraniu tym zjawiali się studenci pobici przez milicję w drodze na uczelnię bez żadnych właściwie powodów. Po długiej dyskusji opracowano pismo do RU ZSP żądające przeprowadzenia rozmowy z Rektorem na temat powstałej sytuacji, interwencji w Komendzie MO w sprawie niedopuszczalnego postępowania milicji wobec studentów nie uczęszczających w demonstracjach, w sprawie oceny przez Trybunę Robotniczą demonstracji organizowanej przez "chuliganów" itd. Można się łatwo domyśleć, że skuteczność tego wystąpienia była żadna.

Reakcja władz Uczelni na te wydarzenia wyraziła się potępiającą uchwałą Senatu i wprowadzeniem 24 godzinnych dyżurów w dziekanatach i wszystkich domach studenckich, jak również w skierowaniu szeregu spraw studenckich i pracowniczych do komisji dyscyplinarnych, zakończonych zwykle orzeczeniem winy. Wielu studentów było przesłuchiwanych przez MO i chwilowo zatrzymanych, część tych spraw udawało się załatwić przez interwencję u Rektora i I Sekretarza KU PZPR.

Dalsze, długotrwałe konsekwencje wydarzeń marcowych to znaczne ograniczenie (a raczej pozbawienie) wyższych uczelni samorządności i samodzielności narzucone w nowej ustawie o szkołach wyższych, zmuszenie szeregu profesorów do opuszczenia uczelni, a częściowo do emigracji, mianowanie w trybie nadzwyczajnym wielu nowych docentów itp. Skutki tych zarządzeń odczuwamy do dziś.

A z punktu widzenia historii "marzec" wpisuje się między "październik" i "grudzień", lecz przed rok 1976 i przed rok 1980.

Tyle Profesor o tzw. "wypadkach marcowych" w 1968 r. Po złożeniu rezygnacji przestał pełnić funkcję dziekana Wydziału Automatyki. Od 1.10.1968 r. nowym dziekanem został prof. Henryk Kowalowski.

W rok później (15.6.1969 r.) władze Uczelni, bez żadnych uzgodnień z zainteresowanymi, przemianowały Katedrę Elektroniki Przemysłowej w Katedrę Elektroniki. Z tymi zmianami łączyło się odejście z Katedry Elektroniki Przemysłowej doc. A.Kwiecińskiego, który zainteresowany elektroniczną aparaturą medyczną przeniósł się do Katedry Aparatów Automatyki, przemianowanej następnie w Katedrę Technologii Urządzeń Automatyki.

Ponieważ od 1965 r. byłem już docentem etatowym, mianowano mnie tymczasowo kierownikiem tej nowej Katedry, zgodnie z klasyczną zasadą senatu rzymskiego, o rządzeniu przez dzielenie, czyli "divite et impera". Naradziłem się z Profesorem co mam robić i w wyniku tej rozmowy przyjąłem nominację.

W zaistniałej sytuacji zmieniły się tylko formalności; zmieniła się pieczątka firmowa Katedry. W dalszym ciągu obowiązywał z małymi zmianami ten sam program dydaktyczny i naukowo-badawczy, a obsada pozostała zasadniczo bez zmian⁸⁾. Poszukiwano nowych zadań naukowych. Pewne możliwości powstały w wyniku pojawienia się w szkolnictwie średnim i wyższym możliwości stosowania tzw. nauczania programowego. Jeszcze w 1967 r. w Katedrze Elektroniki Przemysłowej, pewna grupa młodych pracowników naukowych, zainteresowała się w ramach samokształcenia tą nową metodą usprawniania procesu dydaktycznego. Metoda narodziła się w Stanach Zjednoczonych, do Polski dotarła w drugiej połowie lat sześćdziesiątych. W Katedrze widziano możliwości rozwinięcia metody w postaci tzw. maszyn dydaktycznych, w których można było wykorzystywać wyspecjalizowane układy elektroniczne. Maszyny uczące, egzaminujące i repetycyjne wykonywano na użytek własny i zlecenia zewnętrzne. Dość powszechne zainteresowanie tym nowym narzędziem w dydaktyce i obiecujące wyniki doświadczeń, spowodowały że przy Katedrze powołano tzw. Ośrodek Doświadczalny Maszyn Dydaktycznych (14.11.1968 r.), w którym można było przeprowadzać różne doświadczenia z zastosowaniem wspomnianych maszyn⁹⁾.

Elektroniczna maszyna egzaminująco-ucząca typu "Gamma 301" wykonana w Katedrze Elektroniki.W Uczelni istniały dwie sale wyposażone w 24 maszyny tego typu z pulpitem centralnego sterowania.

W nauczaniu programowym przy pomocy maszyn dydaktycznych największą trudność stanowiło ułożenie programów łącznie z ekspozycją tekstów przy pomocy automatycznego rzutnika. Problem ten został praktycznie rozwiązany dopiero z chwilą pojawienia się komputerów osobistych.

Katedra Elektroniki, istniała jako niezależna jednostka do nowego roku akademickiego 1971/72. Nie utrzymała się więc długo, gdyż rok ten przyniósł praktycznie likwidację elektroniki, jako samodzielnego kierunku na Uczelni.

Przypisy

1) Dla omawianej specjalności były jeszcze prowadzone następujące zajęcia specjalistyczne przez inne katedry:

2) W ciągu pierwszego dziesięciolecia istnienia specjalności "automatyka i telemechanika" studiowanie elementów i układów elektroniki odbywało się m.in. z następujących książek:

• F.E.Terman. Radiotechnika, I/II. PWT, Warszawa 1952 (tłum. z ang.)
• W.Własow. Lampy elektronowe. PWT, Warszawa 1955 (tłum. z ros.)
• J.Roliński. Komórki fotoelektryczne. PWT, Warszawa 1957
• T.Zagajewski. Nadajniki radiowe. WNT, Warszawa 1958
• L.P.Hunter. Elektronika półprzewodnikowa. WNT, Warszawa 1960 (tłum.z ang.)
• N.B.Hannay. Półprzewodniki. WNT, Warszawa 1962
• J.Hennel. Zarys lamp elektronowych, I/II. WNT, Warszawa 1962/63
• S.Seely. Układy elektroniczne. WNT, Warszawa 1963
• W.Rosiński. Zasady działania tranzystora. WNT, Warszawa 1966 3) Książka: T.Zagajewski - "Układy elektroniki przemysłowej", wydana przez Wydawnictwo Naukowo-Techniczne w Warszawie, miała następujące kolejne wydania: I - 1964, II (zmienione) - 1971, III - 1973, IV (zmienione) - 1978. Książka: "Elektronika przemysłowa", w nowym składzie autorskim (T.Zagajewski, S.Malzacher, A.Kwieciński), wydana przez Wydawnictwa Naukowo-Techniczne w Warszawie, miała kolejne wydania: I - 1961, II (poprawione i uzupełnione) - 1965, III (zmienione) - 1972, IV - 1975. W 1976 r. ukazało się wydanie rosyjskie, w wydawnictwie "Energia". 4) Można tu przykładowo wymienić sześć wydań skryptu "Podstawy elektroniki", wydanych w okresie 1965-1971 w Wydawnictwach Politechniki Warszawskiej, trzy wydania "Elektroniki przemysłowej" (Pol.Warsz. 1969-1971), "Zbiór zadań z podstaw elektroniki" (Politechnika Śląska, 1971), "Laboratorium podstaw elektroniki" (Pol. Śl. 1971) i wiele innych, wydawanych np. we współpracy z Uniwersytetem Śląskim. 5) Wydział Automatyki miał w tym okresie 7 katedr, w tym 3 przeniesiono z Wydziału Elektrycznego: Teorii Regulacji (S.Węgrzyn), Elektroniki Przemysłowej (T.Zagajewski) oraz Urządzeń i Układów Automatyki (Z.Trybalski). Ponadto powstały 4 nowe Katedry: Automatyki Procesów Przemysłowych (J.Siwiński), Miernictwa Przemysłowego (E.Romer), Teorii Przesyłu Sygnału (A.Macura) i Konstrukcji Aparatów Automatyki (E.Romer, później H.Kowalowski, który przeszedł z Wydziału Elektrycznego). W 1968 r. powstała ósma Katedra - Dynamiki Układów Mechanicznych (B.Skalmierski), obejmująca podstawowe dyscypliny teoretyczne mechaniki. 6) Wykaz prac doktorskich wykonanych w Katedrze Elektroniki Przemysłowej (promotor: prof. T.Zagajewski)

  Lp.	Doktorant	Tytuł pracy doktorskiej	Data publ. obrony
  1.	Stanisław Malzacher	Analiza mostka Maxwella o nieliniowych indukcyjnościach	27.6.1963
  2.	Jerzy Kopka	Tranzystorowe człony kierunkowe oparte na impulsowym układzie koincydencyjnym (praca obroniona na Politechnice Wrocławskiej)	24.09.1964
  3.	Aleksander Kwieciński	Wzmacniacz fotoelektryczny w układzie kompensacji napięcia i prądu	31.3.1965
  4.	Józef Tabin	Metoda obliczania przebiegów nieustalonych w obwodach silnie nieliniowych	26.6.1964
  5.	Jerzy Witkowski	Generator małej częstotliwości działający w oparciu o technikę próbkowania	23.11.1968
  6.	Leon Lasek	Poszerzenie wstęgi przenoszenia wzmacniacza prądu stałego z przetwarzaniem	30.6.1969

  7) W okresie działania Katedry Elektroniki Przemysłowej (1954/55 - 1968/69) skład osobowy Katedry w poszczególnych latach przedstawiał się jak niżej.  Pracownicy naukowo-dydaktyczni Tadeusz Zagajewski (kier. Katedry; prof.nzw. 1954/55 - 1964/65, prof.zw. 1965/66 - 1968/69) Czesława Kolmerowa (adkt 1954/55 - 1960/61, st.wykł. 1967/68 - 1968/69) Stanisław Malzacher (adkt 1954/55 - 1964/65, doc. 1965/66 - 1968/69) Aleksander Kwieciński (st.as. 1954/55 - 1956/57, adkt 1957/58 - 1967/68, doc. 1968/69) Jerzy Kopka (as. 1956/57 - 1958/59, st.as. 1959/60 - 1964/65, adkt 1965/66 - 1967/68, doc. 1968/69) Adam Błaszkowski (as. 1968/69) Karol Bresler (as. 1962/63, st.as. 1964/65 - 1968/69) Nelli Chwojnicka (st.as. 1967/68 - 1968/69) Leon Lasek (as. 1965/66, st.as. 1966/67 - 1968/69) Piotr Machalica (st.as. 1968/69) Jerzy Mazur (as. 1964/65, st.as. 1965/66 - 1968/69) Jan Raba (as.n.t. 1959/60 - 1964/65) Andrzej Szumski (st.as. 1968/69) Roman Trzaskalik (as. 1967/68 - 1968/69) Jerzy Witkowski (as. 1961/62, st.as. 1962/63 - 1968/69)  Pracownicy techniczni Bronisław Chwiła (tech. 1959 - 1961) Hilary Drzisga (st.lab. 1966, tech. 1967 - 1969) Helmut Gaszy (lab. 1957 - 1959) Zbigniew Kobyliński (lab. 1961 - 1964, tech. 1964 - 1966) Edward Klemens (instr.zaw. 1954 - 1958) Zdzisław Kobak (lab. 1954 - 1959) Stanisław Nowak (tech. 1967 - 1969) Jan Skulski (st.tech. 1962 - 1969) Jerzy Szpecht (tech. 1966 - 1969)          Pracownicy administracyjni Edward Kublin (ref.sam. 1964 - 1967) Aleksandra Hańska (ref.sam. 1967 - 1969) 8) W okresie dwóch lat działania Katedry Elektroniki (15.6.1969 - 30.9.1971) skład osobowy Katedry w poszczególnych latach przedstawiał się jak niżej.     Pracownicy naukowo-dydaktyczni Tadeusz Zagajewski (prof.zw.) Stanisław Malzacher (doc. 1969/70 - 1970/71) Jerzy Kopka (doc. 1969/70 - 1970/71) Czesława Kolmerowa (adkt 1969/70) Jerzy Witkowski (adkt 1969/70 - 1970/71) Adam Błaszkowski (st.as. 1969/70 - 1970/71) Karol Bresler (st.as. 1969/70 - 1970/71) Władysław Ciążyński (st.as. 1969/70 - 1970/71) Nelle Chwojnicka (st.as. 1969/70 - 1970/71) Jerzy Frąckowiak (st.as. 1969/70 - 1970/71) Henryk Kolka (as. 1969/70, st.as. 1970-71) Leon Lasek (st.as. 1969/70, adkt 1970/71) Roman Ligarski (as. 1969/70, st.as. 1970/71) Dariusz Lorek (as. 1969/70, st.as. 1970/71) Jerzy Mazur (st.as. 1969/70 - 1970/71) Andrzej Niepołomski (as. 1970/71) Maciej Nowiński (as. 1970/71) Edward Przeniosło (as. 1969/70, st.as. 1970/71) Jurand Sobczyk (as. 1969/70, st.as. 1970/71) Włodzimierz Szmelcer (st.as. 1970/71) Andrzej Szumski (st.as. 1969/70 - 1970/71) Krzysztof Tannenberg (as. 1969/70, st.as. 1970/71) Roman Trzaskalik (st.as. 1969/70)     Pracownicy nauk.-techn. i techniczni Hilary Drzisga (tech. 1969/70, as.n.t. 1970/71) Aleksandra Hańska (tech. 1969/70, st.lab. 1970/71) Witold Kaliszewski (1970/71) Stanisława Kotysz-Marczak (as.n.t. 1970/71) Zygmunt Krzywoń (as.n.t. 1969/70) Stanisław Nowak (tech. 1969/70) Krystian Rupik (tech. 1969/70 - 1970/71) Bogumiła Skulska (tech. 1969/70) Jan Skulski (st.majster 1969/70 - 1970/71) Jerzy Szpecht (tech. 1969/70) Andrzej Żabicki (st.lab. 1970/71) 9) W początkowym okresie istnienia Ośrodka jego kierownikiem był mgr ped. Zygmunt Krzywoń, od 1970 r. do końca działalności Ośrodka (1975 r.) funkcję tę pełniła mgr ped. Stanisława Kotysz-Marczak, która w wyniku zebranych doświadczeń obroniła 3.12.1975 r. na Uniwersytecie Śląskim pracę doktorską pt.: "Teoretyczny model optymalnej maszyny egzaminującej". Informacje o Ośrodku zawiera pozycja: A.Kotysz-Marczak, S.Malzacher. Ośrodek doświadczalny maszyn dydaktycznych przy Katedrze Elektroniki Pol. Śl. NEODIDAGMATA, wyd. Zakładu Nowych Technik Nauczania Uniwersytetu Poznańskiego, 1971 r. Nr 3, str. 149-158