Silesian University of Technology

Historia Katedry

Historia Katedry

Katedra Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych

Katedra Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych działająca na Wydziale Inżynierii Biomedycznej ma swoją długą i barwną historię. Jej początki są związane z Wydziałem Mechanicznym Technologicznym Politechniki Śląskiej. W roku 1988 na tym Wydziale w Instytucie Metaloznawstwa i Spawalnictwa, w Zakładzie Metaloznawstwa kierowanymi przez prof. J. Marciniaka powstała nowa specjalność – „Biomateriały i sprzęt medyczny”.

Nowatorski w kraju kierunek dyplomowania wypełniał lukę w kształceniu specjalistów, których brak stwarzał wiele trudności w podejmowaniu produkcji implantów i instrumentarium oraz sprzętu szpitalnego i rehabilitacyjnego poszukiwanego w służbie zdrowia.

Geneza Katedry

W 1990 roku z Instytutu Metaloznawstwa i Spawalnictwa wydzielony został Instytut Metaloznawstwa, a w nim Zakład Materiałów i Technologii Specjalnych kierowany przez prof. J. Marciniaka. Pracownicy Zakładu realizowali badania naukowe oraz zajęcia dydaktyczne z obszaru inżynierii biomedycznej. W 1995 roku prof. J. Marciniak zainicjował i objął także kierownictwo Zaocznego Studium Doktoranckiego nt. “Inżynieria materiałowa tworzyw dla medycyny i biologii” uruchomionego na Wydziale Inżynierii Materiałowej, Metalurgii i Transportu Politechniki Śląskiej. Dalsze przekształcenia organizacyjne na Wydziale Mechanicznym Technologicznym spowodowały utworzenie w 1997 roku Instytutu Materiałów Inżynierskich i Biomedycznych, w którym powołano pod kierunkiem prof. J. Marciniaka Zakład Inżynierii Materiałów Biomedycznych. W tym okresie pracownicy naukowo-dydaktyczni Zakładu prowadzili m.in. zajęcia dydaktyczne na specjalizacjach „Biomechanika i sprzęt medyczny” na kierunku studiów Automatyka i Robotyka oraz „Biomechanika i inżynieria produkcji sprzętu rehabilitacyjnego” na kierunku Mechanika i Budowa Maszyn na Wydziale Mechanicznym Technologicznym. Specjalizacje te utworzone zostały w 1998 roku przez prof. E. Świtońskiego i prof. D. Tejszerską z Katedry Mechaniki Stosowanej. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż kilku absolwentów tych specjalności swoją działalność zawodową rozpoczynało w Zakładzie Inżynierii Materiałów Biomedycznych, a po uzyskaniu stopnia naukowego doktora stali się pracownikami tej jednostki (mgr inż. Witold Walke, mgr inż. Anita Kajzer, mgr inż. Wojciech Kajzer).

Szczególnym wydarzeniem w obszarze inżynierii biomedycznej w Politechnice Śląskiej było zainicjowanie przez prof. J. Marciniaka i utworzenie pierwszej w kraju jednostki pozawydziałowej o charakterze uczelniano-przemysłowym nazwanej Centrum Inżynierii Biomedycznej Politechniki Śląskiej. Podstawowym zadaniem Centrum było organizowanie współdziałania trzech śląskich uczelni – Politechniki Śląskiej, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu Śląskiego przez zespolenie grup dydaktycznych i naukowo-badawczych oraz koordynowanie ich interdyscyplinarnej działalności badawczej, wdrożeniowej, usługowej, szkoleniowej i promocyjnej z zakresu inżynierii biomedycznej.

Centrum podpisało także liczne umowy o współpracy naukowo-badawczej i wdrożeniowej z czołowymi producentami wyrobów medycznych w kraju oraz instytutami badawczymi i jednostkami klinicznymi. W tym współdziałaniu aktywny udział mają pracownicy Zakładu Inżynierii Materiałów Biomedycznych.

Bardzo istotnym wydarzeniem w historii Zakładu było uruchomienie w Politechnice Śląskiej (Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki) kształcenia na kierunku „Inżynieria Biomedyczna”. Pracownicy Zakładu aktywnie uczestniczyli w prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla studentów tego kierunku. Duże zainteresowanie kształceniem w tym obszarze zaowocowało propozycją utworzenia nowej jednostki w Uczelni – Wydziału Inżynierii Biomedycznej. Rektor Politechniki Śląskiej prof. A. Karbownik w 2008 roku powołał Pełnomocnika Rektora ds. Wydziału Inżynierii Biomedycznej – prof. J. Marciniaka, pełniącego również funkcję Dyrektora Centrum Inżynierii Biomedycznej Politechniki Śląskiej. Pod jego kierunkiem zespół pracowników z Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki i Wydziału Mechanicznego Technologicznego (m.in. dr hab. inż. Zbigniew Paszenda) przygotował programy kształcenia, strukturę organizacyjną Wydziału oraz konfigurację aparatury nieodzownej do realizacji procesu dydaktycznego i prowadzonych badań. Na tej podstawie Senat Politechniki Śląskiej w dniu 26.04.2010 r. podjął Uchwałę o powołaniu z dniem 1.05.2010 roku pierwszego w kraju Wydziału Inżynierii Biomedycznej i uruchomieniu, począwszy od roku akademickiego 2010/2011, studiów stacjonarnych I i II stopnia na kierunku „Inżynieria Biomedyczna”. W konsekwencji pracownicy Zakładu z dniem 26.09.2011 r. zostali przeniesieni do nowej jednostki. Na bazie dotychczasowych struktur organizacyjnych i dorobku naukowego w obszarze inżynierii biomedycznej Rada Wydziału Inżynierii Biomedycznej powołała wewnętrzne jednostki organizacyjne w tym Katedrę Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych. Na funkcję kierownika Katedry powołany został prof. J. Marciniak.

W skład Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych weszli pracownicy Zakładu Inżynierii Biomateriałów:

doc. dr inż. Jadwiga Tyrlik – Held,
dr inż. Marcin Kaczmarek,
dr inż. Janusz Szewczenko
dr inż. Anna Ziębowicz,
dr inż. Anita Kajzer,
dr inż. Witold Walke
dr inż. Wojciech Kajzer,
dr inż. Marcin Basiaga,
mgr inż. Marta Kiel,
mgr inż. Magdalena Pochrząst
mgr inż. Sonia Jadacka
Barbara Zielonka –sekretarz Katedry

Pracownicy Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych, 2011

Pracownicy Zakładu posiadają bogaty dorobek badawczy, publikacyjny i aplikacyjny z dziedziny inżynierii biomateriałów i rehabilitacji, który uwieńczony został monografiami.

Opracowania te wyróżniono kolejno Nagrodami Ministra i JM Rektora Politechniki Śląskiej. Prof. J. Marciniak jest również autorem dwóch rozdziałów w t. 5 „Biomechanika i inżynieria rehabilitacyjna” w monografii „Biocybernetyka i inżynieria biomedyczna 2000”, wydanej w 2003 r. pod redakcją prof. M. Nałęcza z Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej PAN w Warszawie oraz wspólnie z prof. S. Błażewiczem głównym redaktorem t. 4 „Biomateriały” w monografii „Biocybernetyka i inżynieria biomedyczna 2017” oraz autorem 4 rozdziałów. Monografia wyróżniona została przez IV Wydział Nauk Technicznych PAN. Współautorami rożnych rozdziałów byli także inni pracownicy Katedry.

Zakład realizował również liczne prace naukowo-badawcze o charakterze poznawczym i aplikacyjnym z zakresu techniki wytwarzania biomateriałów metalowych o zmodyfikowanej strukturze oraz określonych cechach mechanicznych (module sprężystości, z pamięcią kształtu i nadsprężystością) z warstwami powierzchniowymi (pasywno-diamentowymi) o dobrych właściwościach fizykochemicznych i biokompatybilności przeznaczonych do rekonstrukcji oraz elastycznego zespalania tkanek, a także konstrukcje nowej generacji stabilizatorów do zespoleń kości wraz z instrumentarium chirurgicznym. Prace te wniosły twórczy wkład do wiedzy światowej w dziedzinie inżynierii biomedycznej. Są stosowane we wszystkich jednostkach traumatologicznych w kraju oraz w wielu ośrodkach zagranicznych.

Prace zrealizowane już w Katedrze wyróżnione zostały także tytułem “Innowator Śląska 2011” za zajęcie I miejsca za wdrożenie do produkcji i ośrodków służby zdrowia „Płytek do osteotomii korekcyjnej” , 2012 r. oraz tytułem “Innowator Śląska 2013” za zajęcie I miejsca w kategorii Instytucja Sektora Badawczo-Rozwojowego za „Opracowanie i wdrożenie do produkcji oraz zastosowań klinicznych stabilizatorów do leczenia operacyjnego zniekształceń przedniej ściany klatki piersiowej typu “kurzego” lub “lejkowatego” wraz z instrumentarium oraz monografii z informacjami o technice operacyjnej i ryzykiem powikłań”.

Laureaci konkursu INNOWATOR ŚLĄSKA 2013

Wyróżnione prace i konferencje

Wyróżnienie za najbardziej innowacyjną technologię na „5 Carrefour Europeendes technologies et de la competitivite“ za stabilizatory do zespoleń kości POLFIX i ZESPOL opracowane przez prof. J. Marciniaka i Zespół, Grenoble, Francja 1996 r.
Złoty Medal za “Universal PlateFixation System for Osteosynthesis: POLFIX and ZESPOL” i “Nanocrystalline Diamond Coatings“ opracowane przez prof. J. Marciniaka
i Zespół na Invention and New Product Exposition INPEX XIII” (Targi Innowacji i Nowych Produktów INPEX XIII) Pittsburgh, USA 1997 r.
Złoty Klucz za “UniversalPlate Fixation Systems for Osteosynthesis :POLFIX and ZESPOL” opracowany przez prof. J. Marciniaka i Zespół na The London International Inventions Fair (Londyńskie Międzynarodowe Targi Innowacji), Londyn, Brytania 1997 r.
Srebrny Medal za “NanocrystalineDiamond Coatings for Medicine” opracowany przez prof. J. Marciniaka i Zespół na “The London International Inventions Fair” (Londyńskich Międzynarodowych Targach Innowacji), Londyn, W. Brytania 1997 r.

Wymienione wyróżnienia uzyskano w związku z promocją nowych, polskich technologii i produktów innowacyjnych opracowanych w jednostkach badawczo-rozwojowych, naukowych i uczelniach w ramach polskiej, narodowej prezentacji, organizowanej pod auspicjami KBN. Za każde z wymienionych wyróżnień wręczone zostały dodatkowo “Dyplomy Uznania” przez Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych.

Wykaz Komitetów Naukowych Konferencji Międzynarodowych i Krajowych z udziałem pracowników Zakładu:

13^th  Conferenceof European Society of Biomechanics, Wrocław 2002.
10^th÷ 15^th International Scientific Conference „Achievements in Mechanical and Materials
Symposiumon Orthopedic and Prosthetic Engineering IOP´2000 i IOP’2002.
International Conference “MedicalInformatics and Technologies” MIT’2000÷2010.
8^thInternational Conference on “Advances in Materials and Processing Technologies” AMPT 2005.
14^th÷ 19^th Conference on “Biomaterials in Medicine and Veterinary Medicine”, Rytro 2004÷2010.
The WorldwideCongress of Materials and Manufacturing Engineering and Technology COMMENT’2005.
ContemporaryAchievements in Mechanics, Manufacturing and Materials Science CAM3S, Zakopane, 2005.
International Conference „Biomechanics2004÷2008”.
1^st÷ 7^th  International Seminar “Architecture, Technology and Health”, Gliwice 2003÷2010.
I ÷ X Konferencje „Biomateriały i Mechanika w Stomatologii”, Ustroń, 1994÷2010.
I ÷ VI Ogólnopolskie Konferencje: „Biomechanika w Implantologii”, Katowice-Ustroń, 1999÷2008.
I ÷ V Krakowskie Warsztaty Inżynierii Medycznej, Kraków, 2002-2007.
VI ÷ X Ogólnopolskie Konferencje nt. „Tytan i jego stopy”, 2003÷2009.
I iII Sympozjum nt. „Eksperyment Naukowy i Metody Poznawcze w Stomatologii, Ustroń, 2005 i 2007 r. (współorganizator).
I ÷ VII „Śląskie Kursy Osteosyntezy”, Bystra k/Bielska Białej, 2003÷2010.
Sympozjum nt. ”Spondyloimplantologia  zaawansowanego leczenia kręgosłupa Systemem DERO”, Zielona Góra, 2005.
VI Ogólnopolska Konferencja Naukowa nt. „Obróbka Powierzchniowa”, Kule k/Częstochowy, 2005.
IX Ogólnopolska Konferencja Naukowa nt. „Obróbka Powierzchniowa”, Wisła -Jawornik,
„Innowacyjne Technologie dla Kardiologii Rozwijane w Śląskim Centrum Zaawansowanych Technologii”, Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii, Zabrze, 2005.
XXXVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, Katowice, 2006, Patronat honorowy CIB.
IX Śląskie Sympozjum Chorób Kości i Stawów, Ustroń, 2006.
II Konferencja nt. „Wybrane Zagadnienia Inżynierii Biomedycznej”, Gliwice, 2006.
VIII Konferencja Naukowa „Majówka Młodych Biomechaników”. Wisła 2011 i 2012.
Konferencja Naukowa „Inżynieria Biomedyczna w Stomatologii”. Ustroń 2011-2014.
I ÷ III Konferencja „ ŚląskaInżynieria Biomedyczna” Zabrze 2012, 2013, 2014, 2015.
I-IV Innovations in Biomedical Engineering, Gliwice –Katowice 2016-2020.

Katedra Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych na Wydziale Inżynierii Biomedycznej

Początkowo siedziba Katedry mieściła się na Wydziale Mechanicznym Technologicznym.

W dniu 23.02.2015 roku nastąpiło uroczyste otwarciu budynku dla potrzeb Wydziału Inżynierii Biomedycznej zlokalizowanego w Zabrzu. W nowej siedzibie zostały zlokalizowane pomieszczenia dla kadry naukowo-dydaktycznej, administracyjne oraz sale dydaktyczne i laboratoryjne, które w znacznym stopniu zaspokoiły potrzeby realizacji procesu dydaktycznego.

Z dniem 1.09.2017 r. dotychczasowego kierownika Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych prof. J Marciniaka zastąpił prof. Z. Paszenda.

Pracownicy Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych, grudzień 2017

Od początku istnienia Wydziału pracownicy Katedry bardzo aktywnie angażowali się zarówno w jego działalność naukowo-dydaktyczną, jak i organizacyjną pełniąc szereg ważnych funkcji. W kadencji 2011-2012 prof. Z. Paszenda pełnił funkcję prodziekana ds. nauki i współpracy z przemysłem. Z kolei w kadencji 2012-2016 i 2016-2020 pełnił funkcję prodziekana ds. nauki. Dr hab. inż. Marcin Kaczmarek pełnił funkcję prodziekana ds. organizacji i rozwoju (2012-2016) oraz prodziekana ds. rozwoju i współpracy z przemysłem (2016-2020).

Z dniem 1.09.2020 r. prof. Z. Paszenda objął funkcję dziekana Wydziału Inżynierii Biomedycznej.

Jubileusz 50-lecia działalności zawodowej prof. Jana Marciniaka

W dniach 17 do 19 października 2019 r. odbyła się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach VII Konferencja „Innovations in Biomedical Engineering”.

Jedna z sesji poświęcona została „Jubileuszowi 50-lecia działalności zawodowej prof. Jana Marciniaka”. Prof. Zbigniew Paszenda kierownik Katedry Biomateriałów i Inżynierii Wyrobów Medycznych przedstawił sylwetkę jubilata, a następnie rektor Politechniki Śląskiej prof. Arkadiusz Mężyk złożył profesorowi życzenia oraz podziękował za tak dużą aktywność w podejmowanych działaniach na rzecz zwiększenia i utrwalania rozpoznawalności uczelni oraz wręczył jubilatowi okolicznościowy medal Politechniki Śląskiej. Z kolei prof. Marek Gzik jako przedstawiciel Sejmiku Województwa Śląskiego wręczył profesorowi Janowi Marciniakowi Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego. Wyróżnienie to jest przyznawane osobom, które swoją działalnością przyczyniły się do rozwoju naukowego, gospodarczego i społecznego województwa śląskiego.

Z tej okazji wydana została również okolicznościowa monografia ukazująca dorobek profesora Jana Marciniaka zawierająca również wypowiedzi o profesorze znakomitych profesorów z krajowych uczelni i instytutów naukowo-badawczych współpracujących z profesorem.

Prof. Jan Marciniak w trakcie uroczystości jubileuszowej

Monografia “50-lecie pracy zawodowej prof. Jana Marciniaka”, 2018