Wydział Automatyki, Elektroniki i Informatyki

Młodzieńcze lata w Krakowie
Henryk Kowalowski urodził się 24 sierpnia 1925 roku w Krakowie w rodzinie uczestnika powstań śląskich, oficera WP w służbie czynnej. Tu po ukończeniu szkoły podstawowej, rozpoczyna naukę w III Gimnazjum Ogólnokształcącym im. Jana III Sobieskiego. Po wybuchu II wojny światowej kontynuuje naukę w trybie nauczania tajnego i kończy gimnazjum w 1941 r. Wojna zabrała mu na długi okres ojca uczestniczącego w walkach obronnych, który został internowany na Litwie, a po wkroczeniu Armii Czerwonej osadzony w obozie w Kozielsku. Ojciec wyszedł z ZSRR z armią gen. Andersa. Do kraju powrócił z Anglii w 1946 r. i został przeniesiony w stan spoczynku ze stopniem wojskowym podpułkownika. Henryk Kowalowski ukończył w czerwcu 1943 r. Państwową Szkołę Budowy Maszyn i Elektrotechniki (wówczas niemiecką) w Krakowie, uzyskując dyplom technika budowy maszyn, zweryfikowany w tej samej, już polskiej szkole w lutym 1945 r. Po ukończeniu szkoły pracuje w Krakowie w fabryce opon samochodowych, w firmie Brown-Boveri i w Śląsko-Opolskiej Grupie Operacyjnej Ministerstwa Przemysłu.

Pierwsze lata w Gliwicach
W lipcu 1945 roku Henryk Kowalowski przybywa do Gliwic z zamiarem podjęcia studiów na tworzącej się Politechnice Śląskiej. Z entuzjazmem pokolenia, któremu udało się przeżyć koszmar wojny, jako kandydat na przyszłego studenta pomaga wraz z kolegami urządzać sale wykładowe. Prace polegały na odgruzowywaniu, szkleniu okien, oczyszczaniu terenów i sal wykładowych w budynkach przekazywanych uczelni przez likwidowane szpitale wojskowe. Studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej kończy w maju 1951 roku z wynikiem bardzo dobrym. Jeszcze jako student rozpoczyna pracę naukowo-dydaktyczną pod kierunkiem prof. Władysława Kołka na stanowisku młodszego asystenta w Katedrze Maszyn Elektrycznych. Aktywnie działa w PPS, PZPR, Związku Studentów „Bratnia Pomoc” i w ZNP.

Zostaje skierowany na dalsze studia do ZSRR i w latach 1952 - 1955 roku studiuje w Katedrze Maszyn Elektrycznych Moskiewskiego Instytutu Energetycznego (MEI). Tu uzyskuje stopień naukowy kandydata nauk technicznych, równoważny polskiemu stopniowi naukowemu doktora. Po powrocie do kraju w kwietniu 1956 r. obejmuje stanowisko adiunkta w Katedrze Maszyn Elektrycznych Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Prowadzi wykłady z przedmiotów „Projektowanie maszyn elektrycznych” (dla specjalności Konstrukcja Maszyn Elektrycznych) oraz „Mikromaszyny elektryczne” (dla specjalności Automatyka i Telemechanika). Inicjuje pierwsze w Katedrze prace badawcze z dziedziny mikromaszyn elektrycznych. Jest współautorem projektu dwufazowego asynchronicznego silnika wykonawczego z wirnikiem puszkowym, który został zrealizowany przez zleceniodawcę w postaci pierwszej w kraju serii prototypowej. Zostaje I sekretarzem Komitetu Uczelnianego POP PZPR w Politechnice Śląskiej.

Początki Wydziału Automatyki
Od stycznia 1962 roku Henryk Kowalowski uczestniczy w pracach utworzonego przez grupę profesorów i docentów Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej (Adam Macura, Edmund Romer, Jerzy Siwiński, Zdzisław Trybalski, Stefan Węgrzyn, Tadeusz Zagajewski) Zespołu Automatyki. Zespół ten, który doprowadził wcześniej do podjęcia badań i kształcenia studentów w zakresie automatyki na Wydziale Elektrycznym w formie organizacyjnej Oddziału Automatyki, w roku 1962 opracował pod kierunkiem prof. Tadeusza Zagajewskiego założenia organizacyjne i plany studiów dla nowego, samodzielnego Wydziału Automatyki. Nowatorska w skali kraju inicjatywa nie spotkała się z entuzjazmem w ośrodkach władzy. Wobec przedłużającego się oczekiwania na stosowną decyzję Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego dr Henryk Kowalowski podjął próbę interwencji podpisując w dniu 10.09.1963 „za grupę partyjną naukowców Wydziału Elektrycznego” wystąpienie do I sekretarza KW PZPR w Katowicach, Edwarda Gierka. Prawdopodobnie ta interwencja okazała się w ówczesnej rzeczywistości skuteczna, bo już 30.12.1963 zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego Wydział Automatyki Politechniki Śląskiej zostaje powołany. Wydział rozpoczyna działalność od początku następnego semestru, czyli 15.02.1964. Jedną z siedmiu katedr nowego Wydziału – Katedrę Konstrukcji Aparatów Automatyki – obejmuje jako pełniący obowiązki kierownika adiunkt dr inż. Henryk Kowalowski. Formalnie stanowisko to nie będzie obsadzone jeszcze dwa lata; opiekę naukową nad Katedrą pełni kierownik Katedry Miernictwa Przemysłowego, doc. Edmund Romer.

Praca organizacyjna, dydaktyczna i naukowa
Jako faktyczny, a od 1966 roku również formalny kierownik Katedry Konstrukcji Aparatów Automatyki doc. Henryk Kowalowski organizuje od podstaw zespół naukowo-badawczy, którego zadaniem ma być działalność dydaktyczna i naukowo-badawcza w zakresie projektowania, konstruowania, wytwarzania i badania elementów i urządzeń automatyki, wówczas w szczególności elektromechanicznych i magnetycznych. Od 1964 r. prowadzi wykłady z przedmiotów „Elektromagnetyczne elementy automatyki” oraz „Maszyny elektryczne i napęd”. Kieruje pracą w sukcesywnie uruchamianym Laboratorium Elektromagnetycznych Elementów Automatyki. Jest współautorem i redaktorem dwuczęściowego skryptu uczelnianego „Laboratorium elektromecha­nicznych i magnetycznych elementów automatyki” (1976) oraz autorem dwuczęściowego skryptu „Maszyny i napęd elektryczny” (PWN 1969, cztery wydania w latach 1969-74). Pozyskuje i prowadzi prace naukowo-badawcze dla przemysłu. Własne zainteresowania naukowe skupia na problematyce sterowanych asynchronicznych silników liniowych. W tym okresie jako wiceprzewodniczący Rady Zakładowej ZNP do spraw socjalno-bytowych organizuje od 1965 r. ośrodek wczasowy Politechniki Śląskiej w Jastrzębiej Górze.

Decyzją Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego zostaje powołany od 01.10.1968r. na stanowisko dziekana Wydziału Automatyki Politechniki Śląskiej. Decyzją rektora Politechniki Śląskiej jest powoływany na tę funkcję jeszcze dwukrotnie i pełni ją do 1973 r. W czasie pełnienia funkcji dziekana prof. Henryk Kowalowski włożył wiele wysiłku w organizację budowy nowego gmachu Wydziału przy ul. Katowickiej 16, którego zasiedlenie następuje w lecie 1973 r.

W latach 1969 - 1971 pracuje na stanowisku kierownika Katedry Technologii Urządzeń Automatyki, powstałej w wyniku reorganizacji Uczelni. W 1971 r. otrzymuje tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, nadany uchwałą Rady Państwa. W latach 1971 - 1974 r. jest dyrektorem Instytutu Konstrukcji i Technologii Urządzeń Automatyki i Elektroniki, a następnie na dyrektorem Instytutu Konstrukcji i Technologii Urządzeń Automatyki i Informatyki Politechniki Śląskiej. Nie ustaje w organizowaniu naukowo-badawczej współpracy z przemysłem. Jest konsultantem do spraw automatyzacji w Hucie „Zawiercie” (1969-74). W latach 1971-75 kieruje zespołem badawczym realizującym dwa tematy z problemu węzłowego 06.1.2. Wśród innych prac szczególne miejsce zajmuje urządzenie do pozaustrojowej dializy krwi (sztuczna nerka), którego projekt wykonał zespół w składzie Henryk Kowalowski, Aleksander Kwieciński i inni. W marcu 1976 r. urządzenie to zostało przekazane do eksploatacji w Klinice Nefrologicznej Śląskiej Akademii Medycznej.

W 1977 r. prof. Henryk Kowalowski zostaje dyrektorem Instytutu Automatyki, powstałego w wyniku reorganizacji Wydziału Automatyki i Informatyki. Lata 1977-80 charakteryzuje ewolucja jego zainteresowań badawczych: od automatyzacji prac projektowo-konstrukcyjnych do automatyzacji i robotyzacji dyskretnych procesów przemysłowych. W latach 1976-81 pod kierunkiem prof. Henryka Kowalowskiego w Instytucie Automatyki powstaje seria opracowań dla Fabryki Samochodów Małoli­trażowych w Bielsku-Białej na temat harmonogramowania - również przy wykorzystaniu robotów przemysłowych - wybranych dyskretnych procesów technologicznych. Opracowany wtedy system dyspozytorskiego sterowania linią montażową SILMOT zostaje wdrożony.

Prof. Henryk Kowalowski jest inicjatorem i organizatorem Krajowej Konferencji Automatyzacji Dyskretnych Procesów Przemysłowych, która po raz pierwszy obraduje w Kozubniku k. Bielska w październiku 1978 r. Konferencja ta odbywa się w cyklu dwuletnim do dzisiaj. Profesor jest współtwórcą opracowanego w tym czasie i wchodzącego w życie od 01.10.1978 r. nowego programu studiów dla specjalności Automatyka na Wydziale Automatyki i Informatyki, zgodnie z którym on sam od roku akad. 1981/82 prowadzi dwa nowe wykłady: „Automatyzacja dyskretnych procesów przemysłowych” oraz „Robotronika”.

Kiedy w październiku 1980 r. na Politechnice Śląskiej i na Wydziale Automatyki i Informatyki organizuje się NSZZ „Solidarność”, prof. Henryk Kowalowski nie podziela entuzjazmu otoczenia i nie zapisuje się do Związku. Pracuje w tym czasie nad monografią „Automatyzacja dyskretnych procesów przemysłowych”, której jest współautorem i redaktorem; książka ukazuje się w listopadzie 1984 r. nakładem WNT. Od października 1984 r. pracuje na stanowisku kierownika Zakładu Robotyki i Automatyzacji Procesów Dyskretnych. Zakład ten powstał w związku z wejściem nowego statutu Uczelni. W tym czasie otrzymuje tytuł naukowy profesora zwyczajnego, nadany uchwałą Rady Państwa z dnia 11.04.1986 r. Dzięki jego staraniom od 1987 rozpoczęło się kształcenie na nowym kierunku Automatyka i Robotyka na Wydziale Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej. Współtworzy nowy program studiów dla tego kierunku. Prowadzi wykład z przedmiotów „Wprowadzenie do automatyki i robo­tyki”, „Podstawy robotyki”, „Sztuczna inteligencja robotów” i „Elastyczne systemy produkcyjne”. Organizuje i wyposaża w roboty przemysłowe laboratorium dydaktyczne dla studentów nowego kierunku.

W 1995 roku prof. Henryk Kowalowski obchodzi podwójny jubileusz: 70 rocznicę urodzin oraz 50-lecie studiów i pracy na Politechnice Śląskiej. Instytut Automatyki w tym roku zorganizuje Seminarium Naukowe poświęcone 50-leciu pracy naukowej Profesora. W tym samym roku posłuszny ustawie o szkolnictwie wyższym Profesor odchodzi na emeryturę. Poświęca się opiece nad schorowaną żoną. Utrzymuje kontakt ze swoimi współpracownikami, a w czerwcu 2004 r. bierze jeszcze udział w uroczystościach 40-lecia Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki. Umiera 10 lutego 2005 r. po ciężkiej chorobie.