Wykłady odbyły się 28 marca 2023 r. w Centrum Edukacyjno-Kongresowym Politechniki Śląskiej. Wydarzenie było skierowane do uczniów szkół średnich. Wykłady przeprowadzili naukowcy Rady Upowszechniania Nauki PAN.
WYKŁADY
Gdzie szukać śląskich dinozaurów?
prof. Tomasz Sulej, Instytut Paleobiologii PAN, Rada Upowszechniania Nauki PAN
W czasie wykładu zostaną przedstawione miejsca, w których paleontolodzy odkryli szkielety wielkich gadów sprzed 210 milionów lat.
Geny i przyszłość
prof. Ewa Bartnik, Uniwersytet Warszawski, Rada Upowszechniania Nauki PAN
Znamy już sekwencję DNA tysięcy ludzi, znamy geny, których mutacje powodują choroby. Większość chorób nie jest jednak efektem zmian w pojedynczych genach, ale skomplikowanych interakcji wielu genów i środowiska. Czy z DNA można przepowiedzieć przyszłość jego właściciela?
Po kim dziedziczymy osobowość, a po kim inteligencję?
dr hab. Wojciech Dragan, Uniwersytet Jagielloński, Rada Upowszechniania Nauki PAN
Kwestie dziedziczenia złożonych cech psychicznych (takich jak osobowość czy inteligencja) są źródłem wielu nieporozumień. W trakcie wystąpienia wyjaśnię niektóre z nich, przedstawiając najważniejsze założenia mechanizmów dziedziczenia cech złożonych.
Genom i prehistoria
prof. Paweł Golik, Uniwersytet Warszawski, Rada Upowszechniania Nauki PAN
Dzięki ogromnym postępom technik odczytywania sekwencji DNA poczynionym w ostatniej dekadzie, badacze przeszłości otrzymali nowe narzędzie – paleogenomikę. Badanie kompletnych genomów współczesnych mieszkańców Ziemi i DNA izolowanego ze szczątków kopalnych odsłania kolejne tajemnice przeszłości naszego gatunku. Coraz więcej wiemy też o naszych bliskich krewnych, którzy nim zniknęli, odcisnęli ślady w naszym DNA – neandertalczykach i denisowianach. Paleogenomika jest dziś na ustach wszystkich – także dzięki tegorocznej Nagrodzie Nobla przyznanej jej pionierowi, Svante Pääbo – ale z pewnością nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa.
Jak historyk może sobie poradzić z tradycjami biblijnymi?
prof. Łukasz Niesiołowski-Spano, Uniwersytet Warszawski, Rada Upowszechniania Nauki PAN
Dowiedz się, jakie trudności w badaniu przeszłości napotyka historyk zmuszony do analizy danych, wśród których centralne miejsce zajmuje Biblia – tekst uznawany przez przedstawicieli kilku religii za tekst święty. Wykładowi będą towarzyszyć przykłady narracji biblijnych, dla których brak podstaw do stwierdzenia ich historycznej wiarygodności.
Egzotyczna fauna z sielskich wakacji w Miedarach 240 milionów lat temu
prof. Tomasz Sulej, Instytut Paleobiologii PAN, Rada Upowszechniania Nauki PAN
W czasie wykładu opowiem o wynikach wykopalisk paleontologicznych prowadzonych w Miedarach koło Tarnowskich Gór. W warstwie sprzed 240 milionów lat znaleźliśmy szczątki 6-metrowych płazów, długoszyich gadów, drapieżników o półksiężycowatej czaszce i wiele innych dziwacznych zwierząt, które przybliżają nam świat z czasów powstawania dinozaurów.
Rada Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk (RUN PAN) popularyzuje naukę i inicjuje aktywności upowszechniające wiedzę. Zrzesza naukowców, którzy zbliżają naukę do ludzi i pokazują, jak lepiej zrozumieć otaczający nas świat, a także wskazują na rozwój technologii, badań i techniki. Przekonują, że praca naukowa to niezwykłe, twórcze działanie, które ma wpływ na życie każdego z nas.
Poznaj naszych wykładowców
prof. Ewa Bartnik
Genetyk, profesor w Instytucie Genetyki i Biotechnologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmowała się badaniami chorób mitochondrialnych. Popularyzator nauki (nagroda Polskiego Towarzystwa Genetycznego i nagroda Polskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych). Stypendystka Fundacji Alexander von Humboldt w Kolonii w latach 1986-1988. Członek Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych w latach 2003-2020. Członek Science Expert Grup PISA (2006-2009), Międzynarodowego Komitetu Bioetycznego UNESCO (2010-2017), Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN (od 2015 r.), WHO Expert Advisory Committee on Developing Global Standards for Governance and Oversight of Human Genome Editing (2019-2021) i European Commission Identification Committee for Selection of Members of the European Group on Ethics in Science and New Technologies (2016 i 2021). Autorka 150 publikacji naukowych.
dr hab. Wojciech Dragan, prof. UJ
Aktualny wiceprzewodniczący (sekretarz) Komitetu Psychologii Polskiej Akademii Nauk. W latach 2017-2018 w ramach stypendium Fulbrighta przebywał na Uniwersytecie Indiany w Bloomington. Jego zainteresowania naukowe skupiają się wokół problematyki biologicznych postaw zachowania w normie i patologii, roli stresu i czynników wczesnodziecięcych w rozwoju, pomiaru zmiennych psychologicznych oraz kwestii związanych z uwarunkowaniami orientacji seksualnej i tożsamości płciowej. Współautor i autor kilkudziesięciu artykułów naukowych opublikowanych w czasopismach polskich i zagranicznych. Autor monografii „Temperament w pierwszym roku życia. Uwarunkowania genetyczne i środowiskowe” uhonorowanej w 2015 roku Nagrodą Teofrasta dla najlepszej książki psychologicznej. Laureat nagród i stypendiów związanych z dorobkiem naukowym (m.in. nagroda Prezesa PAN im. Andrzeja Malewskiego, Nagroda Naukowa Tygodnika Polityka). Autor bloga naukowego na Facebooku.
prof. Paweł Golik
Genetyk, profesor na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN. Wcześniej pracował w Center for Molecular Medicine w Emory University w stanie Georgia w USA oraz w Centre de Génétique Moléculaire CNRS w Gif-sur-Yvette we Francji. Zajmuje się badaniem ekspresji genów mitochondrialnych i ewolucji współdziałania genomu jądra i mitochondriów, a także wykorzystaniem genetyki do badania ewolucji różnych grup organizmów. We współpracy z Wydziałem Artes Liberales UW uczestniczy też w projektach łączących biologię z humanistyką i sztuką. Popularyzator nauki, przewodniczący Rady Upowszechniania Nauki PAN.
prof. Łukasz Niesiołowski-Spano
Historyk starożytności. Od 2003 r. zatrudniony w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (od 2020 Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego). Zajmuje się głównie historią i religią Palestyny w I tysiącleciu p.n.e. Opublikował niedawno m.in. (wraz z K. Stebnicką): "Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa", Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020
prof. Tomasz Sulej
Polski paleontolog specjalizujący się w badaniu ewolucji bazalnych archozaurów i płazów z grupy temnospondyli oraz paleontologii triasu. Organizował wykopaliska w Krasiejowie, skąd opisał pięć nowych gatunków dużych i małych kręgowców triasowych. Uczestniczył w wydobyciu i opisaniu szczątków olbrzymiego dicynodonta Lisowicia bojani i dużego teropoda smoka wawelskiego z Lisowic koło Lublińca. Odkrył nowe stanowisko w Porębie, skąd opisał najstarszego żółwia (wspólnie z Tomaszem Szczygielskim), oraz w Woźnikach, skąd opisał (wspólnie z zespołem) pierwsze cynodonty z Polski. W 2006 roku z Jerzym Dzikiem i Grzegorzem Niedźwiedzkim brał udział w wykopaliskach w górach Karatau w Kazachstanie, skąd wspólnie z nimi opisał późnojurajskie prapióro. Zorganizował duże wykopaliska w Rosji i ekspedycję na Grenlandię. Powadzi Klub Małego Paleontologa w Muzeum Ewolucji IP PAN, w latach 2010-2019 był kierownikiem Muzeum Ewolucji. Dwukrotny laureat nagrody Travelery Odkrycie roku (ze współpracownikami), zwycięzca FameLab 2017, laureat nagrody Prezesa PAN za popularyzację nauki (ze współpracownikami). W 2019 roku otrzymał nagrodę naukową Prezesa PAN.
Organizator
