Konarskiego 22, Gliwice
Budynek Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Śląskiej, dawniej Państwowe Wyższe Liceum im. J. Eichendorffa – przykład architektury nautycznej
HISTORIA OBIEKTU
Projekt budynku dawnego Wyższego Liceum dla Dziewcząt opracował w 1927 roku Karl Schabik (radca budowlany Gliwic działający w latach 1919-1945) wraz z Kellerem i Otto von Prignitzem. Budowę ukończono w 1930 roku. Koszt inwestycji był, jak na tamte czasy, bardzo duży – wyniósł 1,5 miliona marek. Wynikało to m.in. ze skomplikowanego fundamentowania, ponieważ budowla jest posadowiona na 642 palach i 400 słupach żelbetowych osłoniętych metalowymi płaszczami. Pale i słupy zostały wbite w grunt na głębokość 8 metrów. Po wojnie obiekt służył jako szpital dla żołnierzy radzieckich. Kolejnym użytkownikiem obiektu została utworzona 24 maja 1945 roku Politechnika Śląska, której kadra naukowa wywodząca się z przedwojennej Politechniki Lwowskiej zagościła m.in. w dawnym gliwickim liceum.
Budynek w 1947 roku stał się bowiem siedzibą Wydziału Mechanicznego Politechniki Śląskiej, a od 1993 roku Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki, który powstał z połączenia wydziałów Mechanicznego-Energetycznego oraz Inżynierii Środowiska (dawniej Inżynierii Sanitarnej).
ARCHITEKTURA BUDYNKU
Określając styl budowli, według Ryszarda Nakoniecznego (specjalisty w dziedzinie architektury modernistycznej), należy przywołać ekspresjonizm oraz funkcjonalizm. Jednocześnie zauważyć można idee romantyczno-narodowe połączone z racjonalizmem Bauhausu stworzonego przez Waltera Gropiusa.
Nowoczesny gmach przy ul. S. Konarskiego wraz z budynkiem dawnej szkoły katolickiej dla chłopców im. Fryderyka Wilhelma przy ul. Akademickiej 10 jest wybitnym przykładem ówczesnej gliwickiej estetyki obiektów użyteczności publicznej. W czasie wystawy w Dreźnie był prezentowany jako modelowa architektura symbolizująca projekt utworzenia Trójmiasta Gliwice-Zabrze-Bytom. Widniał na wielu pocztówkach i zdjęciach ze względu na interesującą formę. Ogrom budowli, spektakularne przełamanie bryły pod kątem rozwartym, niespotykana wieloboczna forma trzech klatek schodowych wieńczących skrzydła budynku przywodzi na myśl statek, transatlantyk, a maszty flagowe umieszczone na tarasach wspomnianych klatek schodowych jeszcze bardziej podkreślają okrętowy charakter budowli. Pasmowa, horyzontalna kompozycja wszystkich elewacji nawiązuje do wspomnianej architektury nautycznej, jak również do formy dawnego domu towarowego DeFaKa przy ul. Zwycięstwa 23. Być może stanowi również swoisty architektoniczny dialog K. Schabika z dziełem E. Mendelsohna przy ul. Zwycięstwa 37. Podobnie rozwiązana budowla znajduje się w Hamburgu – jest to słynny Chilehaus Fritza Högera powstały w latach 1922–1924.
Ciekawym detalem elewacji frontowej nienawiązującym do symboliki nautycznej jest dekoracja rzeźbiarska umieszczona pomiędzy drzwiami wejściowymi do budynku. To dzieła artysty Hansa Dammanna, cztery kamienne figurki dziewcząt stanowiące symbole dziedzin edukacji szkolnej w dawnym liceum: muzyki, literatury, przyrody i sportu.
WNĘTRZE BUDYNKU
Oryginalne rozwiązania wnętrz są nadal zachowane. Ekspresyjne elementy konstrukcyjne – dźwigary podtrzymujące strop sali gimnastycznej oraz auli stanowią specyficzną dekorację w stylu Bauhausu. Klatka schodowa o pięciobocznym kształcie czy korytarz na ostatniej kondygnacji zamknięty wielobocznym stropem to tylko niektóre elementy oryginalnego wystroju wnętrz.
Budowla zachwyca rozwiązaniami konstrukcyjnymi, technicznymi, architektonicznymi i artystycznymi. Jeżeli jeszcze dodamy wysoki poziom wykonawstwa i funkcjonalność obiektu, to mamy zabytek o znaczeniu ponadregionalnym, który może śmiało konkurować z hamburskim Chilehaus wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
