Biblioteka Politechniki Śląskiej

• Czy praca musi być napisana w programie Word?
  Powszechnie przyjęte jest pisanie prac dyplomowych i zaliczeniowych w programie Word for Windows. Nie jest to jednak wymóg, a niektóre programy edycji tekstu pozwalają na wprowadzenie podobnych parametrów edycji tekstu. Warto jednak mieć na uwadze, że praca dyplomowa jest efektem współpracy z promotorem, a używanie takiego samego formatu plików tekstowych bardzo tę współpracę ułatwia.
• Gdzie powinien znaleźć się wykaz tablic i wykresów oraz wykaz skrótów?
  Wykaz zawierający opisy użytych tablic i wykresów znajduje się zazwyczaj po spisie treści, a przed pierwszym rozdziałem zasadniczej części pracy. Jeżeli w pracy użytych zostało wiele skrótów (np. nazw instytucji), to ich wykaz również należy zamieścić na osobnej stronie po spisie treści.
• Jakie informacje powinna zawierać strona tytułowa pracy?
  Strona tytułowa pracy dyplomowej powinna zawierać: nazwę wydziału, temat pracy, dane dyplomanta, imię, nazwisko oraz tytuł naukowy i jednostkę macierzystą promotora oraz datę i miejscowość złożenia pracy.
• Jakiej czcionki należy użyć przy pisaniu pracy?
  Zalecaną i najpowszechniej używaną czcionką jest Times New Roman. Jest to podyktowane opinią, że tekst napisany w niej jest łatwiejszy do odczytania i przyjemniejszy w odbiorze. Należy pamiętać, że wybranej czcionki należy używać konsekwentnie w całej pracy.
• Ile znaków powinna liczyć jedna strona tekstu?
  Standardowa strona tekstu pracy promocyjnej powinna liczyć ok. 1800 znaków.
• Jaki powinien być odstęp pomiędzy wierszami w tekście?
  Odstęp pomiędzy wierszami w tekście pracy dyplomowej powinien wynosić 1,5 cm.
• W której części pracy należy zawrzeć przegląd literatury?
  Przegląd dotychczasowego dorobku na dany temat powinien znaleźć się we wprowadzeniu. Pozwala na określenie w jakim zakresie praca promocyjna poszerza stan wiedzy i jednocześnie uzasadnić podjęcie pracy nad wybranym zagadnieniem.
• Jakie jest miejsce przyjętej metodologii w strukturze pracy?
  Określenie użytej metody badawczej oraz uzasadnienie jej użycia (tj. sporządzenie części metodologicznej pracy) powinno znaleźć się po wprowadzeniu, ale przed przedstawieniem przeprowadzanego badania, jego wyników i ich interpretacji.
• Jak zapisywać nazwy dokumentów użytych w tekście pracy?
  Nazwy dokumentów najlepiej zapisywać kursywą.
• Czy przypisy powinny być zapisane tym samym rozmiarem czcionki, co właściwy tekst pracy?
  Nie. Przypisy są zazwyczaj o jedną lub dwie jednostki rozmiaru mniejsze. Przyjmując, że zwyczajowy rozmiar czcionki przy pisaniu prac dyplomowych to 12, optymalny rozmiar czcionki przypisów to 11.
• Dlaczego przy przytaczaniu informacji pochodzących ze źródeł elektronicznych, np. stron internetowych, należy podawać datę dostępu?
  Treść stron internetowych i dane na nich publikowane podlegają częstym zmianom. Podanie dokładnej daty dostępu do cytowanego źródła czy użytej informacji służy rzetelności pracy.
• Czy bibliografia powinna zawierać jedynie wykaz cytowanej literatury?
  Bibliografia powinna zawierać wykaz źródeł wykorzystanych przy pisaniu pracy dyplomowej lub zaliczeniowej. Oprócz literatury przedmiotu, która obejmować może np. samodzielne publikacje naukowe, rozdziały w pracach zbiorowych czy artykuły w czasopismach naukowych, będą to również teksty o innym charakterze. Osobną kategorię tworzą, przykładowo, dokumenty i akty prawne. Część wykorzystanych w pracy materiałów źródłowych może pochodzić ze stron internetowych, a ich właściwe opisanie w tej części pracy rządzi się innymi prawami.
• Jak właściwie opisać wizualne przedstawienie prezentowanych danych w pracy, czyli wykresy, diagramy, tabele itd.?
  Każda z użytych w pracy from graficznego użycia danych powinna być opatrzona nazwą. Oznacza to, że przed ich pojawieniem się w tekście powinien znaleźć się zapis wskazujące na charakter grafiki (np. „rys.” w przypadku rysunku, albo „tab.” w przypadku tabeli) i tytuł określający jej zawartość. Niezwykle ważne jest określenie źródła, skąd pochodzą przytaczane informacje. Mogą to być przedstawienia graficzne znalezione w wykorzystanych w pracy publikacjach, albo grafiki autorstwa studentów. W tym przypadku należy podać źródło informacji, na podstawie których została stworzona grafika i, koniecznie, wzmiankę o tym, że jest ona efektem własnej pracy dyplomanta (np. opracowanie własne).
• Czym różnią się dwa najczęściej używane tradycje cytowania źródeł w pracy promocyjnej?
  W polskich pracach naukowych spotkamy się najczęściej z tzw. „oksfordzkim” sposobem cytowania źródeł naukowych. Polega on na zamieszczeniu odnośnika do cytowanego fragmentu źródła w formie przypisu pod właściwym tekstem pracy. Cytowany fragment podparty jest tutaj dokładnym opisem bibliograficznym cytowanego fragmentu dokumentu źródłowego. W zależności od natury tekstu źródłowego będzie on przyjmował różną formę. W przypadku publikacji autorstwa jednego badacza będzie to jego nazwisko, zapisany kursywą tytuł pracy, wydawnictwo, miasto opublikowania, rok opublikowania oraz numer strony. Opisy różnią się ze względu na charakter cytowanego źródła, np. w przypadku aktów prawnych miejsce autora zajmuje nazwa wydającej dokument instytucji.
  W pracach anglosaskich często spotykany jest system organizacji odnośników do użytych źródeł, który w literaturze tematu określony jest jako „APA”, ponieważ został przyjęty za standardami American Psychological Association. W wielu pracach angielskojęzycznych znajdziemy nazwisko autora i rok publikacji w nawiasie po cytowanym fragmencie albo przytaczanej myśli, np. (Mann, 2008). W nawiasie mogą się znaleźć również cytaty z oryginalnego tekstu i numery stron. W tym przypadku niezwykle ważna jest bibliografia zamieszczona na końcu pracy, ponieważ w niej znajdziemy dokładny opis bibliograficzny cytowanego dzieła np. Mann Thomas, Czarodziejska Góra, Wydawnictwo MUZA S.A. Warszawa 2008.
  Musimy pamiętać, że ważny jest tutaj rok wydania danej książki, nie pierwszego wydania dzieła danego autora. Możemy zatem cytować Tomasza Manna wg wydania Czarodziejskiej Góry z 2008 roku i nie musimy podawać informacji, że książka była po raz pierwszy wydana w j. polskim tłumaczeniu w roku 1930. Wydaje się to mieć szczególne znaczenie przy pracach prekursorów w danej dziedzinie – musimy pamiętać, że sformułowanie danego poglądu często dzieliło sporo czasu od jego wejścia w „naukowy” obieg.
  System „oksfordzki” pozwala szybciej dotrzeć do cytowanego fragmentu, ponieważ zasadą jest podawanie stron, na których w danej publikacji pojawia się konkretna myśl. W tradycji polskiej zazwyczaj podaje się albo numer konkretnej strony, albo numery stron obejmujące dany rozdział w pracach zbiorowych. W pracach obcojęzycznych używających tego porządku cytowania, możemy natrafić również na wskazywanie konkretnych stron przy cytowaniu fragmentów, prac np. (p. 1-33, here 8). Być może jest to sposób warty przyjęcia również w polskojęzycznych publikacjach? Stosowanie „oksfordzkiego” typu formułowania przypisów nie zwalnia nas od obowiązku zamieszczenia w pracy bibliografii, zawierającej opis bibliograficzny wszystkich cytowanych publikacji.

  Źródła informacji naukowej

• Czy przy cytowaniu prac naukowych dostępnych online, np. artykułów w czasopismach w ich internetowej wersji, należy również podawać odnośnik do strony i datę dostępu?
  Jeżeli artykuły publikowane były w czasopismach, które ukazały się również w wersji papierowej to wystarczy zwyczajny opis bibliograficzny. Przy kwerendzie źródeł dla danego zagadnienia niezwykle przydatne jest skorzystanie z elektronicznych baz czasopism.
• Czy źródła elektroniczne obejmują jedynie opublikowane w Internecie prace naukowe?
  Nie. Za źródła elektroniczne źródła informacji naukowej uznajemy również dane pochodzące ze stron internetowych instytucji, które zajmują się gromadzeniem i publikacją danych. Należy jednak pamiętać, aby korzystać z danych publikowanych przez instytucje wiarygodne, np. agencje rządowe czy organizacje międzynarodowe. Przykładowo, popularnymi źródłami danych o wskaźnikach ekonomicznych są prowadzona przez amerykańską Centralną Agencję Wywiadowczą (CIA) „The World Factbook” czy internetowa baza Banku Światowego. Za wiarygodną w tym znaczeniu nie można uznać Wikipedii czy nieautoryzowanych stron internetowych.
• Czym są pozycje zwarte?
  Za pozycje zwarte, w odróżnieniu od czasopiśmienniczych, uznajemy książki i broszury. Oprócz monografii do kategorii tej zaliczamy również zbiory aktów prawnych, publikacje pokonferencyjne, literaturę patentową, firmową oraz dokumentację projektowo-kosztorysową. Publikacje drukowane dostępne w bibliotece zarejestrowane są w katalogu online.
• Czy monografia to publikacja jednego autora?
  Nie. Prefiks „mono” w przypadku prac naukowych wskazuje na temat, któremu poświęcona jest publikacja. Monografia jest dziełem w sposób wyczerpujący omawiającym dane zagadnienie. Często wymaga to zaangażowania wielu autorów.
• Czy akty normatywne traktujemy jako źródła informacji naukowej?
  Tak. Akty normatywne publikowane są w oficjalnych dziennikach urzędowych, najczęściej dostępnych w wersjach elektronicznych na stronach internetowych odpowiednich instytucji. Akty prawny na szczeblu centralnym publikowane są w Dzienniku Ustaw. Swoje dzienniki urzędowe posiadają również organy samorządowe. Warto jednak zwrócić uwagę na książkowe zbiory aktów prawnych, w których poza samymi aktami często znajdziemy również komentarze specjalistów.
• Skąd czerpać wiedzę nt. dokumentacji i literatury patentowej?
  Publikacje w dziedzinie ochrony własności przemysłowej stanowią cenne źródło wiedzy na temat kierunku rozwoju danej gałęzi techniki lub technologii. Informację na temat patentów i dostęp do baz znajduje się na stronie Ośrodka Informacji Patentowej i Normalizacyjnej.
• Jaką wartość dla informacji naukowej przedstawiają wewnętrzne publikacje przedsiębiorstw?
  Wydawnictwa zrzeszeń technicznych, handlowych oraz wszelkiego rodzaju biuletyny przedsiębiorstw oraz ich udostępniona dokumentacja o charakterze projektowym czy kosztorysowym stanowi cenne źródło informacji naukowej dla dyplomanta, szczególnie w empirycznej części przygotowywanej pracy.
• Czy czasopiśmiennicze źródła informacji naukowej obejmują jedynie czasopisma naukowe?
  Nie. Warte uwagi są również czasopisma branżowe adresowane głównie do profesjonalistów. Można w nich znaleźć informacje nt. praktycznych rozwiązań problemów technicznych i technologicznych.
• Czy materiały o charakterze audiowizualnym również mogą stanowić źródło informacji naukowej?
  Tak. Audycje radiowe i telewizyjne poświęcone danemu zagadnieniu, często tworzone w formie wywiadów z udziałem wybitnych specjalistów również stanowią źródło informacji naukowej. W przypadku takich audycji mówimy o materiałach o charakterze niedokumentalnym.
• Jaki jest związek pomiędzy konferencjami naukowymi a źródłami informacji naukowej?
  Niebagatelne znaczenie dla rozwoju nauki mają konferencje, podczas których specjaliści w danej dziedzinie dzielą się wynikami swoich badań. Uczestnictwo w nich pozwala na zapoznanie się z aktualnym stanem wiedzy i innowacyjnymi metodami badawczymi, stosowanymi w danej dziedzinie. Organizatorzy konferencji naukowych często decydują się na publikacje tzw. materiałów pokonferencyjnych, które stanowią zredagowany zapis wygłoszonych podczas konferencji referatów. Materiały pokonferencyjne stanowią pełnoprawne źródło informacji naukowej. W zbiorach naszej Biblioteki znajdziecie szereg takich publikacji, nie tylko dotyczących konferencji organizowanych przez Politechnikę Śląską.

Wskazówki opracowane na podstawie:

1. Marian Turek, Izabela Jonek-Kowalska, Aneta Michalak: Metodyczne i organizacyjne podstawy prac promocyjnych. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, 2018.
2. Gianfranco Gambarelli, Zbigniew Łucki: Praca dyplomowa: zdobycie promotora, pisanie na komputerze, opracowanie redakcyjne, prezentowanie, publikowanie. Kraków: Wydawnictwa AGH, 2011.