Ruch to zdrowie! To hasło słyszał z pewnością każdy z nas, i to wielokrotnie. Tylko co z tego, skoro nic z tym nie robimy albo podejmujemy próby aktywności, ale nieodpowiedzialnie… Warto pamiętać, że poziom wysiłku powinien być dopasowany do możliwości organizmu, wówczas jest efektywniejszy i co najważniejsze pomaga a nie szkodzi. Jeśli w trakcie wykonywania aktywności fizycznej określony ruch powtarzany jest w sposób nieprawidłowy, może to prowadzić do kontuzji lub pogłębienia wady układu kostno-stawowego.

    W jaki sposób i z wykorzystaniem jakich narzędzi można dokonać biomechanicznej oceny narządu ruchu, aby mówiąc kolokwialnie, ruch pomagał a nie szkodził? W jaki sposób ocenić postawę ciała, równowagę, chód czy funkcjonowanie mięśni?

    Zacznijmy od chodu i biegu, które stanowią podstawowe formy lokomocji człowieka i najczęstsze formy aktywności. Upośledzenie funkcji lokomocyjnych, a w skrajnych przypadkach brak możliwości samodzielnego, efektywnego poruszania się, może prowadzić do degradacji fizycznej, psychicznej i społecznej chorego człowieka. Badania funkcji lokomocyjnych pozwalają na poznanie mechaniki chodu, roli mięśni w kształtowaniu ruchów, koordynacji nerwowo-mięśniowej, przyczyn powstawania patomechanizmów oraz urazów w obrębie kończyn dolnych. Pomimo naturalności oraz pozornej łatwości, chód jest jedną z najbardziej złożonych czynności ruchowych życia codziennego człowieka. Wynika to ze znacznej liczby stopni swobody zaangażowanych w ruchy kończyn dolnych i górnych, przy równoczesnej redukcji większości stopni swobody w obrębie tułowia. Ponadto w dużej części cyklu chodu ciało podparte jest na jednej stopie, powierzchnia styku stopy z podłożem jest mała, co powoduje, że środek masy ciała w przeważającej części cyklu chodu rzutuje się poza obrys tej powierzchni. Podstawową rolę podczas chodu odgrywają kończyny dolne, które pełnią funkcję zarówno podporową jak i napędową. Badania, które prowadził Marloc wraz z zespołem [1] pokazują, że człowiek średnio 10% czasu w ciągu dnia spędza chodząc. W ciągu roku wykonuje 2,3 miliona kroków, co odpowiada dystansowi ponad 1600 km. Chód jest niezwykle ważną czynnością.

                                                                                      Jak zatem można ją badać i oceniać?

    Z pomocą przychodzi współczesna analiza ruchu, której zadaniem jest zebranie informacji cyfrowej pozwalającej na rekonstrukcję położenia segmentów ciała w przestrzeni w określonych chwilach czasowych podczas wykonywania zadania ruchowego. Aktualnie profesjonalne, komercyjne systemy analizy ruchu dzielą się na cztery grupy, tj.: systemy wykorzystujące digitalizację obrazu video (pochodzące z co najmniej dwóch kamer), systemy bazujące na informacjach o trajektoriach markerów (czynnych lub biernych umieszczonych w określonych punktach ciała osoby badanej), systemy bezmarkerowe (zbieranie informacji z kolorowego nagrania wideo odbywa się bez konieczności umiejscawiania markerów na pacjencie – punkty anatomiczne, które składają się na model wykorzystywany do obliczeń, są wyznaczane wirtualnie przez algorytm) oraz systemy elektromagnetyczne lub ultradźwiękowe. W ostatnim czasie dużą popularnością cieszą się systemy wykorzystujące czujniki inercyjne. Systemy te mają dodatkowo wbudowane akcelerometry, żyroskop oraz miernik pola magnetycznego, dzięki czemu możliwy jest pomiar we wszystkich płaszczyznach. Do dyspozycji są również systemy elektromechaniczne oraz goniometry, które pozwalają na pomiar zakresów kątów w stawach w funkcji czasu podczas wykonywania różnych czynności. Badania biomechaniczne narządu ruchu, mogą być prowadzone również za pomocą bardzo prostych urządzeń, takich jak taśma miernicza, stoper czy np. czujniki kontaktu stóp z podłożem, czyli footswich’e tzw. markery faz chodu, które składają się z dwóch oporników czułych na działanie siły. Ruch całego ciała podczas chodu, biegu, skoku czy innej czynności jest wynikiem działania sił czynnych generowanych przez mięśnie szkieletowe kończyn dolnych oraz sił biernych takich jak siły grawitacji, bezwładności oraz reakcji podłoża. Do pomiaru reakcji podłoża używa się najczęściej platform dynamometrycznych. Platformy różnią się konstrukcyjnie, materiałowo i funkcjonalnie. Na każdym rogu platformy zamocowany jest trójelementowy piezoelektryczny przetwornik siły, mierzący przenoszone składowe siły nacisku w trzech kierunkach. Platformy dynamometryczne bardzo często są synchronizowane z optycznymi systemami do analizy ruchu, ale mogą być wykorzystywane również niezależnie.  Niektóre platformy umożliwiają komputerową diagnostykę stóp, obciążenia w warunkach statycznych (stojąc, siedząc itd.) i dynamicznych oraz ocenę zdolności utrzymania równowagi podczas badań stabilograficznych.