Rada Dyscypliny Architektura i Urbanistyka Wydział Architektury

Streszczenie

Tematem pracy doktorskiej jest tymczasowe użytkowanie przestrzeni, rozumiane jako wypełnienie przestrzeni aktywnością lub elementami zagospodarowania w sposób krótkotrwały, ulotny i przejściowy. Jest to kreacja miejsca aktualna ‘tu i teraz’ - zmienna, o niewiadomej przyszłości. Badanie takiej chwilowej interwencji może okazać się analizą czegoś, co już nie istnieje, bo skończył się okres jego trwania. Jednak tymczasowe użytkowanie może pozostawiać wyraźny, trwały ślad w przestrzeni, a nawet inicjować lub wspierać działania o miejskim zasięgu terytorialnym. Pozornie mało istotne narzędzie kreacji, może zatem stanowić istotny wątek w pracy projektanta – architekta, urbanisty, planisty. Rozprawa powstała w dużej mierze z powodu zainteresowania i obserwacji współczesnych miejskich aktywności i realizacji nowych przestrzeni publicznych. Wiele z tych projektów wdrażanych jest przy współpracy organizacji pozarządowych i aktywistów miejskich wraz z grupami sąsiedzkimi. Wydaje się, że społeczeństwo zaakceptowało taką formę gospodarowania przestrzenią i wprowadziło dosłownie, na swoje ‘podwórka’. Tymczasowość jest intrygująca a świadomość, że coś zniknie zachęca nas do korzystania. Dzięki temu kreowane przestrzenie ożywają, stają się pulsujące, dynamiczne. Stają się pretekstem dalszej interwencji. Pojawia się zatem pytanie, jak przekształcić niewątpliwy, ale tymczasowy potencjał w długotrwały rezultat? Budowanie żywej przestrzeni zdarzeń, a więc miejsca w którym człowiek stoi na pierwszym planie i tworzy przestrzeń swoją aktywnością, być może kojarzy się z działalnością wielu ekspertów różnych dziedzin nauk. Jednak to nie chaotyczne zdarzenia kształtują przestrzeń, a odpowiednia ich sekwencja wykorzystana do realizacji określonego celu, ujęta w ramy zagospodarowania, które pozwala na uwolnienie kreatywności i rozpoczęcie eksperymentu. Użytkownicy tworzą relację z elementami przestrzennymi, rolą projektanta jest natomiast proponowanie, obserwacja i współprojektowanie zmian zachowujących ciągłość procesu przekształceń. W świecie projektów zaliczanych przez Rem’a Koolhaas’a1do kategorii projektów ‘L’ i ‘XL’, uznawanych za wyznacznik dobrobytu i współczesności, jesteśmy przyzwyczajeni, aby za pozytywny wskaźnik rezultatu działań w przestrzeni przyjmować przede wszystkim stałe, nowe zagospodarowanie. Jednak miasta żyją, pulsują, zmieniają się, więc, jak twierdzą Mike Lydon i Anthony Garcia, „(…) potrzebują dużych planów, ale także małych taktyk” 2 . Długotrwałe projekty infrastrukturalne i wdrażane latami miejskie inwestycje są konieczne, ale nie reprezentują jedynej możliwej ścieżki działania. Powinny być uzupełnione o przemyślane taktyki, dając razem szanse na pełne i wielowymiarowe przekształcenia struktur miejskich.