Za nami Tydzień Eko z Politechniką Śląską
Świat ekologii i zrównoważony rozwój – to główne hasło Tygodnia Eko na Politechnice Śląskiej. Wydarzenie odbywało się w ramach obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024.
W programie Tygodnia Eko znalazły się niezwykłe warsztaty, spotkania i wykłady popularnonaukowe, które ukazywały różnorodność i wieloaspektowość ekologicznych zagadnień, w niemal każdej dyscyplinie życia.
- Tydzień Eko w ramach Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024 to wyjątkowy czas, w którym chcemy nie tylko promować ekologiczne postawy, ale też uświadomić, jak ważne jest dbanie o naszą planetę. To świetna okazja, by dowiedzieć się więcej o ekologii i zrozumieć, że troska o naturę to nie tylko obowiązek, ale także inspirująca podróż pełna innowacji i ciekawych rozwiązań. Tydzień Eko ma na celu zachęcić nas wszystkich do działania na rzecz naszej planety i pokazać, że ekologia może być pasją, a nie tylko koniecznością – mówiła kuratorka wydarzenia dr hab. inż. Ewa Brągoszewska, prof. PŚ.
Impreza skierowana była do wszystkich, którzy chcieli dowiedzieć się czegoś więcej o ekologii – od rodzin z dziećmi, przez młodzież, po dorosłych i seniorów. Każdy, kto chce zrozumieć, jak ważne są ekologiczne postawy i co można zrobić, by żyć w zgodzie z naturą, znalazł coś dla siebie.
W pierwszym dniu odbyły warsztaty i spotkania. W katowickim Centrum Kreatywności spinPLACE zorganizowano warsztaty dla najmłodszych pod hasłem - Bądź Eko z EkoBotem!
- Podczas warsztatów dzieciaki dowiedziały się jak prawidłowo segregować śmieci, co zrobić z elektrośmieciami, gdzie należy je oddawać i jak wezwać elektro-śmieciarkę, która zabierze np. starą lodówkę. Po krótkim wykładzie odbyły się warsztaty plastyczne, na których przedszkolaki z plastikowych butelek i kawałków papieru zrobiły eko-robota. W ten sposób chcieliśmy im pokazać, że nie wszystkie odpady trzeba wyrzucać, bo część z nich można wykorzystać np. podczas zabawy – powiedziała prowadząca warsztaty Aneta Dereszewska.
Współorganizatorem warsztatów było Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Katowicach.
- To ważne, aby uczyć dzieciaki od najmłodszych lat podstaw ekologii. Maluchy świetnie się bawiły i przy okazji wiele się dowiedziały. Warto uczestniczyć w takich warsztatach i dziękujemy Politechnice Śląskiej, że mogliśmy wziąć w nich udział – dodała Małgorzata Idasiak mama przedszkolaków Marka i Cezarego.
Podczas poniedziałkowych warsztatów dzieci, z odpadów zbudowały robota, poznały EkoBota, który opowiedział im co zrobić z elektrośmieciami. Na zakończenie spotkania odbyła się krótka wycieczka do Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Katowicach, gdzie dzieciaki mogły zobaczyć, jak pracuje śmieciarka zbierająca odpady w mieście.
Pierwszego dnia Tygodnia Eko odbyły się także wydarzania skierowane do nieco starszego odbiorcy. Z udziałem reprezentantów Klubu Myśli Ekologicznej przygotowano dyskusję online pt. „Ekologia w edukacji – świadomość ekologiczna Polaków”.
Uczestnicy przedstawili pesymistyczne prognozy związane z edukowaniem społeczeństwa nt. zmian klimatycznych i środowiskowych.
- Problem w tym, że szkoła nie uczy, iż sytuacja planety jest krytyczna, że mamy tzw. czerwony alert na Ziemi i co jest jego przyczyną. Robi to grupa kilku nauczycieli-entuzjastów, ale system edukacji takiej wiedzy nie przekazuje – mówił prof. Piotr Skubała i podkreślił, że rozwiązaniem nie jest wprowadzenie jednego przedmiotu pn. edukacja ekologiczna.
Wśród rozwiązań zaproponowanych podczas dyskusji, które miałyby wpłynąć na rozbudzenie świadomości ekologicznej nie tylko w szkołach, ale również wśród dorosłych jest zachęta do korzystania z kalkulatorów śladu ekologicznego czy bezpośredniego odczuwania skutków zmian klimatycznych poprzez kontakt z przyrodą.
- Co może dziwić, badania pokazują, że świadomość ekologiczna młodych jest mniejsza niż osób starszych. Widzimy to też w Młodzieżowym Strajku Klimatycznym, gdzie nieliczne osoby chcą się angażować w działania proekologiczne – dodał dr Ryszard Kulik.
Rozmowę z ekologami można odsłuchać na kanale YT Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024.
Nietypowe Warsztaty Hasiomaszketnika odbyły się z kolei w Centrum Nowych Technologii Politechniki Śląskiej. – Hasiomaszkietnik to znaczy, że w górze odpadów poszukujemy smakołyków, czyli czegoś co ma wartość, co możemy przekształcić i nadać takiej rzeczy nowe życie. To jest nowy trend. Każdy z nas wytwarza dużo odpadów i aby ich nie składować i nie marnować, możemy przywracać je do ponownego użytku – np. robiąc z nich sztukę – powiedziała dr hab. inż. Monika Czop, która prowadziła zajęcia.
Pierwszy dzień Tygodnia Eko zakończyły dwa wydarzenia, które odbyły się w Katowicach. Najpierw w Kato Science Corner kilkunastu uczestników wzięło udział w warsztatach Kuchnia roślinna Zero Waste, które poprowadził Olaf Józefoski ze Stowarzyszenia Wolnej Herbaty.
- Rozmawialiśmy o zero waste, czyli ograniczaniu ilości odpadów. Opowiedziałem o tym, jak przechowywać jedzenie, aby się nie marnowało, a także chciałem zainspirować słuchaczy freeganizmem, czyli poszukiwaniem jedzenia nadającego się do spożycia na śmietnikach, najczęściej w kontenerach przy sklepach spożywczych – tłumaczy Olaf Józefoski.
Dzień zakończyło spotkanie „Wśród zielska” na Placu Rady Europy przed Biblioteką Śląską z Jackiem Hugo-Baderem, dziennikarzem i reportażystą, odwołującym się w swojej twórczości do ekologicznych wątków oraz fascynującym się kulturą krajów byłego Związku Radzieckiego.
W rozmowie z Bartłomiejem Majzelem, poetą i dziennikarzem radiowym, Jacek Hugo-Bader opowiedział o ekowrażliwości, ginącej przyrodzie oraz ludach koczowniczych. Na koniec kilkudziesięciu uczestników mogło także zadać pytania bohaterowi spotkania.
W drugim dniu Tygodnia Eko odbyły się warsztaty „Tworzymy Eko-zabawki”, które poprowadziły studentki Politechniki Śląskiej działające w Kole Naukowych "The Air Quality Team". Na warsztatach dzieciaki tworzyły zabawki z odpadów takich jak opakowania po jajkach, butach, nakrętki czy plastikowe butelki.
– Chcemy przy okazji nauczyć dzieci czym jest ekologia, jak się segreguje śmieci, co możemy zrobić, żeby pomóc środowisku, bo to przecież my najbardziej mu szkodzimy – tłumaczy Nikola Dąbek, studentka Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki.
Także we wtorek w katowickim Parku Kościuszki odbył się Uważny EkoSPACER, który poprowadziła Patrycja Stukator z Czuję Las - witryny poświęconej zdrowiu i dobremu samopoczuciu. Spacerowała międzypokoleniowa grupa – mamy z dziećmi, osoby z niepełnosprawnością oraz seniorzy.
– W trakcie spaceru wyostrzyliśmy nasze zmysły, uczestnicy wysłuchali EKO-wiersze, użyli lup do obserwacji przyrody – opowiadała Patrycja Stukator. – Miał on pogłębić więź uczestników z naturą. Uważność na naturę, połączona z ruchem ciała, pozwoli nam poczuć, że jesteśmy w silnej relacji z każdym żywym bytem na tej planecie – dodała.
Drugi dzień Tygodnia Eko zakończył się w Kato Science Corner, gdzie Joanna Bronisławska, działająca pod pseudonimem artystycznym Asi Mina, poprowadziła warsztaty EkoBAND – Muzyka z odzysku.
– Przygotowałam warsztaty dla dzieci, w trakcie których zastanawialiśmy się, co to jest ekologia w muzyce. Rozmawialiśmy o tym, czy w ogóle potrzebujemy tworzyć instrumenty, czy wystarczy wsłuchać się w otaczające nas dźwięki. Spróbowaliśmy również jednak z pozornie niepotrzebnych przedmiotów stworzyć instrumenty, dając przedmiotom drugie życie, które za chwile wylądowałyby w śmietniku – tłumaczyła Joanna Bronisławska.
W trzecim dniu Tygodnia Eko odbyły się warsztaty z robienia kosmetyków naturalnych oraz spotkanie autorskie z reporterem Wojciechem Jagielskim. Poza tym odbyły się warsztaty o czystym powietrzu, różnych obliczach drewna i działalności Lasów Państwowych.
Na warsztatach robienia kosmetyków pojawiło się więcej chętnych niż miejsc. Zajęcia, które odbyły się w Kato Science Corner przygotowało Stowarzyszenie Wolnej Herbaty.
- Przygotowaliśmy kule do kąpieli, domowy dezodorant, pastę do zębów bez fluoru na bazie sody oczyszczonej, a także oliwkę magnezową i domowy środek czystości – powiedział Olaf Józefoski, który przyznaje, że zainteresowanie przyjaznym dla środowiska stylem życia jest coraz bardziej popularne. – Stajemy się bardziej świadomi, chcemy używać produktów, które są bezpieczne dla naszego zdrowia i jednocześnie środowiska. Podczas prezentacji mówiłem uczestnikom, jakich substancji należy unikać w kosmetykach i jak je zastąpić tym, co mamy w domu – dodał.
Uczestnicy z ogromnym zainteresowaniem wsłuchiwali się we wskazówki, jak przygotowywać produkty.
- Dostałam informację, że limit się wyczerpał, ale i tak przyszłam, bo zależało mi na tej wiedzy - powiedziała Aleksandra Pawlak, jedna z uczestniczek warsztatów.
O tym, jak środowisko może wpływać na nasze zdrowie mówiono z kolei podczas wykładu „Czyste powietrze – zdrowa przyszłość” w laboratorium Katedry Ochrony Powietrza Politechniki Śląskiej. Przy okazji zaprezentowano urządzenia, jakimi pobiera się zanieczyszczenia powietrza oraz w jaki sposób się je bada. Warsztaty prowadziła dr hab. inż. Anna Mainka, prof. PŚ.
Podczas innej prezentacji w Kato Science Corner mówiono o projektach realizowanych od ponad dekady przez Lasy Państwowe, których głównym celem jest ochrona i rozwój ekosystemów leśnych, wzrost różnorodności przyrodniczej i szeroko pojęta ochrona otaczającej nas przyrody.
W szerokim ujęciu o ekologii oraz kryzysie klimatycznym dyskutowano również w EkoCzytelni Biblioteki Śląskiej podczas spotkania autorskiego z Wojciechem Jagielskim.
Reporter wielokrotnie był korespondentem podczas wojen. Relacjonował sytuację w krajach Bliskiego Wschodu i Afryce. Był świadkiem degradacji środowiska naturalnego. Ze swoich doświadczeń wie, że kryzys klimatyczny i zniszczenia środowiska prowadzą do konieczności wędrówek ludów i migracji.
- Jako dziennikarz, biję się w pierś, że nie dostrzegłem w porę, że wiele wojen wynikało nie ze sprzeczek pomiędzy partiami czy złych decyzji rządzących, ale także ze zmian klimatycznych – mówił reporter. - Do władzy doszli ludzie, którzy znają się na zasadzkach i podkładaniu bomb, ale nie na tym, jak działają wodociągi i jak zaprojektować oczyszczalnię ścieków – dodał.
Spotkanie pod chmurką w Bibliotece Śląskiej przyciągnęło spore grono słuchaczy, także samorządowców.
W czwartym dniu Tygodnia EKO uczestnicy mogli zmierzyć z torem przeszkód Canmagedon oraz posadzić kwiatki. Odbył się także panel dyskusyjny z mieszkańcami regionu i przedstawicielami lokalnych samorządów.
Dzień rozpoczął się od warsztatów „Czyste powietrze - Eko-sposoby na walkę z mikrozanieczyszczeniami”, które odbyły się w Centrum Nowych Technologii Politechniki Śląskiej.
- Chcieliśmy pokazać dzieciom, jak w ekologiczny sposób walczyć z mikrozanieczyszczeniami, do których zaliczamy między innymi bakterie czy grzyby. Opowiedzieliśmy im także o innowacyjnych oczyszczaczach powietrza, do których wkładane są rośliny i dzięki temu mamy lepsze powietrze w domu – tłumaczyła Natalia Patoń z SKN The Air Quality Team, które działa na Wydziale Inżynierii Środowiska i Energetyki. - Za pomocą różnych urządzeń pobieramy powietrze i analizujemy je pod kątem mikroorganizmów i tego, jaki mają wpływ na nasze zdrowie – dodała studentka.
W katowickim Centrum Kreatywności spinPLACE odbył się panel dyskusyjny "10 rzeczy, które możesz zrobić dla czystego powietrza. Suma małych działań sukcesem w walce ze smogiem.", realizowany w ramach projektu zintegrowanego LIFE "Śląskie. Przywracamy błękit". Wzięli w nim udział mieszkańcy regionu i przedstawiciele lokalnych samorządów.
Kato Science Corner gościło tym razem uczestników warsztatów „Wszystko gra!”, w których dzieci dowiedziały się, co mają ze sobą wspólnego recykling, instrumenty, otoczenie i muzyka, natomiast w Parku Śląskim śmiałkowie mogli zmierzyć się z eko-torem przeszkód – Canmagedon, przygotowanym przez Fundację na rzecz Odzysku Opakowań Aluminiowych RECAL.
- Zbudowaliśmy tor w ramach projektu „Każda puszka cenna” - mówi Artur Łobocki z Fundacji na rzecz Odzysku Opakowań Aluminiowych RECAL. - Chcieliśmy pokazać, że recykling nie jest trudny. Choć ten tor na pierwszy rzut oka wydaje się ciężki, to po przejściu go okazuje się, że wcale tak trudno nie było. Podobnie jest z recyklingiem. Canmagedon nawiązuje do poszczególnych etapów recyklingu puszek aluminiowych. Stacja pierwsza to zbiórka, potem jest sortowanie, aż prowadzi nas do produkcji nowych puszek, napełnienia ich i umieszczenia w sklepie.
W piątym dniu Tygodnia Eko odbyło się niezwykłe spotkanie, podczas którego naukowcy i mieszkańcy regionu mogli zobaczyć fotografie śląskiej przyrody.
„Śląska przyroda – bardziej egzotyczna niż myślisz” - pod tym hasłem odbyło się spotkanie autorskie z Tomaszem Sczansnym, fotografem przyrody i ornitologiem. W siedzibie Centrum Nowych Technologii Politechniki Śląskiej spotkali się miłośnicy fotografii i spragnieni wiedzy o tajemnicach śląskiej przyrody mieszkańcy regionu.
- Fotografia przyrody może wnieść wiele do świata nauki. Jesteśmy w stanie uchwycić na zdjęciach jakieś wyjątkowe zwyczaje zwierząt - wyjaśniał Tomasz Sczansny, który fotografią przyrody województwa śląskiego zajmuje się od lat. Przekonuje, że łatwo tu spotkać rajskie ptaki, których kolory zachwycają różnością barw.
- Niewiele zdjęć powstaje z przypadku. Do niektórych ujęć przygotowywałem się latami. Dwa lata czekałem na okazję zrobienia zdjęcia latającym wiewiórkom. To wiązało się ze zdobywaniem wiedzy. Czytałem o zwyczajach tego zwierzęcia, szukałem terenów, gdzie występuje, a potem godziny czekania, aż w końcu się udało - wspominał Sczansny.
Tego samego dnia spora dawka wiedzy nt. ekologii czekała także na odwiedzający Kato Science Corner i SpinPlane oraz siedzibie biblioteki CINiBA w Katowicach, gdzie odbyły się wykłady i warsztaty ekologiczne. Podczas warsztatów uczestnicy mieli okazję poznać różne gatunki pszczół, poznać ich rolę w środowisku, a także samodzielnie wykonali świece.
Piątek odbył się także pod znakiem debaty "The Future of the Circular Economy: Challenges and Opportunities" którego gospodarzem i moderatorem był wiodący ekspert w dziedzinie innowacji bioenergetycznych prof. Balal Yousaf z Politechniki Śląskiej.
Sobota w ramach Tygodnia EKO odbyła się pod znakiem miodu, pszczół i warsztatów z recyklingu. Dzień natomiast rozpoczął EkoSpacer: „Spotkania z przyrodą – Wyrchczadeczka” zorganizowany przez Nadleśnictwo z Wisły. Kilkunastu uczestników miało okazję zwiedzić m.in. Wolierową Hodowlę Głuszców czy najwyżej położoną pasiekę w Beskidach.
Tradycyjnie na wszystkich chętnych czekały interesujące warsztaty w Kato Science Corner w Katowicach. Tym razem prowadziły je studentki z Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
- Wpadliśmy na pomysł zorganizowania warsztatów dla dwóch grup wiekowych – tłumaczy Marta Tokarz. - Wykorzystałyśmy do tego rzeczy, które mogłyby się wydawać niepotrzebne i do wyrzucenia, a tu otrzymały drugie życie. To między innymi gazety, zeszyty lub ulotki. Najpierw młodsza grupa tworzyła kolaże. Starsi uczestnicy mieli możliwość zrobienia eko-zeszytów, notatników. Taka rzecz z pewnością im się przyda, a zrobili to z przedmiotów, które zalegają nam często w domach.
W tym samym czasie w Kato.werku – śląskim warsztacie społecznym w Katowicach Stowarzyszenie Kurka Wodna przeprowadziło warsztaty „Cenny plastik”.
- Specjalizujemy się w upcyklingu i recyklingu tworzyw sztucznych, edukacji na ten temat oraz szkodliwego działania plastiku, bo jest to szeroki zakres - mówi Magdalena Janosz, która prowadziła spotkanie wspólnie z mężem Wojciechem. - Nie tylko w trakcie tych warsztatów, ale także na co dzień, można przekonać się w naszej pracowni, czym dosłownie jest recykling plastiku. Bazujemy bowiem na pomniejszonych wersjach urządzeń do recyklingu w wersji edukacyjnej, zamiast przemysłowej.
Uczestnicy mogli dowiedzieć się, czym w ogóle jest plastik, jakie są jego rodzaje i właściwości oraz jak po krok po kroku przebieg proces recyklingu.
Dzień zakończył się w Gliwicach na wewnętrznym dziedzińcu Wydziału Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej Politechniki Śląskiej, gdzie dr inż. Jacek Nowak, naukowiec tego wydziału, przygotował stoisko i przeprowadził wykłady „EkoMISJA – między blokami a kwiatami. Poznaj tajemnice pszczół w wielkim mieście…”.
Te wydarzenie zainteresowało zarówno dzieci, jak i dorosłych, którzy mogli z bliska zobaczyć ul pokazowy, poszukać w nim królowej pszczół. Załapali się także na degustację miodów i przede wszystkim uzyskali mnóstwo informacji na temat pszczół i ich pracy.
- To miniatura prawdziwego ula, w którym możemy zaobserwować cykl rozwojowy tych interesujących owadów, zarówno pod względem biologii, jak i ich zachowania – tłumaczy dr inż. Jacek Nowak, pasjonat pszczelarstwa. - Oprócz degustacji, opowiedziałem także o innych produktach pszczelich. Bez ich ciężkiej pracy i zapylania, produkcja żywności byłaby o wiele trudniejsza. Dlatego musimy o nie dbać.
W niedzielne przedpołudnie w Centrum Nowych Technologii Politechniki Śląskiej oglądać można było eko-zabawki, które powstały podczas wtorkowych warsztatów. – Pozwoliły one dzieciom rozwijać kreatywność, zwiększyć świadomość w zakresie ekologii, ochrony środowiska czy wiedzy w jaki sposób powinniśmy segregować śmieci - powiedziała prowadząca warsztaty Natalia Patoń ze Studenckiego Koła Naukowego The Air Quality Team, działającego na Wydziale Inżynierii Środowiska i Energetyki.
Mali twórcy zbudowali robota, rakietę, dinozaura a nawet kartonową gitarę. Tydzień Eko zakończył EkoSEANS w kinie KOSMOS w Katowicach. Uczestnicy zobaczyli film o Simonie Kossak – legendarnej badaczce, która żyła otoczona zwierzętami w Puszczy Białowieskiej.
Kuratorem Tygodnia Eko była dr hab. inż. Ewa Brągoszewska, prof. PŚ, producentem mgr inż. Ewa Głuszek.
Tekst opracowała Jolanta Skwaradowska. Wydarzenia relacjonowali Anna Świderska, Katarzyna Siwczyk, Martin Huć i Jolanta Skwaradowska.
