Rozmawiali o otwartej nauce
29 września w Bibliotece Politechniki Śląskiej odbyła się konferencja „Modele Otwartej Nauki w transformacji systemu komunikacji naukowej”. Wziął w niej udział m.in. Rektor Politechniki Śląskiej prof. Marek Pawełczyk.
Pomysłodawcą wydarzenia był Dyrektor Centrum Technologii i Nauk Obliczeniowych Politechniki Śląskiej prof. Marek Niezgódka, kierownik projektów Pl.ON i PWNiB, które mają na celu stworzenie przestrzeni do prowadzenia komunikacji naukowej.
– Nauka jest dla społeczeństwa i ma wobec niego zobowiązania – to nurt, który od kilku lat zaczyna dominować w skali międzynarodowej. To najważniejszy priorytet idei otwartej nauki. Badania są finansowane głównie ze środków publicznych i powinny być szeroko dostępne, bez ograniczeń i warunków komercyjnych – tłumaczy prof. Marek Niezgódka.
W oficjalnym otwarciu konferencji wziął udział Rektor Marek Pawełczyk. W wydarzeniu uczestniczyli także m.in. Rektor PŚ w latach 2016-2024 oraz Honorowy Przewodniczący KRASP prof. Arkadiusz Mężyk, Przewodniczący KRASP w latach 2012-2016 prof. dr hab. Wiesław Banyś oraz prof. dr hab. Zbigniew Marciniak z Uniwersytetu Warszawskiego.
– To doskonała okazja, aby porozmawiać o tym, w jaki sposób korzystać z dorobku nauki i udostępniać własne wyniki badań, tak by inni mogli je rozwijać. To niewątpliwie sprzyja postępowi, tym bardziej że nasze badania są finansowane ze środków publicznych – zaznaczył Rektor Marek Pawełczyk. – Oczywiście pozostaje kilka kwestii do rozwiązania, w tym problem finansowania. Otwarte publikowanie jest bardzo kosztowne – cena jednego artykułu w trybie open access może odpowiadać kosztowi dwutygodniowego stażu w instytucji zagranicznej. Instytucje finansujące projekty oczekują publikowania w tym modelu, ale nie istnieje jeszcze odpowiedni mechanizm wspierający. W obszarze otwartej nauki wiele jest do zrobienia, ale najważniejsze to budowanie świadomości środowiska i podejmowanie dyskusji.
Podczas konferencji – w której kilkadziesiąt osób uczestniczyło także online – zaprezentowano założenia projektów Pl.ON i PWNiB. Dyskutowano o otwartym publikowaniu w naukach ścisłych, technicznych, humanistycznych i społecznych. Przedstawiono także standardy Europejskiej Federacji Akademii Nauk (ALLEA) i Europejskiego Stowarzyszenia Uniwersytetów (EUA) dotyczące otwartej nauki oraz wygłoszono prelekcje na temat otwartego publikowania w Polsce. Uczestnicy mogli wysłuchać również panelu dyskusyjnego pt. „Challenges of Open Science and its Open Communication Patterns”.
– Publikowanie jest formą kontaktu nauki ze społeczeństwem, dlatego otwartość, o której dyskutowaliśmy podczas konferencji, ma szczególne znaczenie. Komercjalizacja powinna następować dopiero po wypełnieniu misji społecznej. Celem wydarzenia było więc pokazanie, w jaki sposób może zmienić się cały system komunikacji naukowej: publikowanie, udostępnianie danych i interakcja ze społeczeństwem – podsumował prof. Marek Niezgódka.
