Jak Feniks z popiołów

Share on facebook
Facebook
Share on linkedin
LinkedIn
katowicka2

Charakterystyczny budynek, w którym mieści się obecnie Studenckie Centrum Kreatywności przetrwał do dziś jakby na przekór wszystkim planom zagospodarowania i rozbudowy Dzielnicy Akademickiej, które na przestrzeni prawie 80 lat powstawały na Politechnice Śląskiej. Obecnie, po spektakularnej rewitalizacji, nominowany w konkursie „Modernizacja Roku & Budowa XXI” ma szanse stać się jednym z symboli architektonicznych Uczelni. Historia tego obiektu jest jednak znacznie dłuższa.

Miejsce
Teren, na którym w pewnej części położona jest Dzielnica Akademicka, jeszcze w połowie XIX wieku był rozległym stawem nazywanym Kloppot. Jeszcze budowniczowie pierwszych powojennych obiektów Politechniki Śląskiej musieli zmagać się z jego pozostałościami stosując fundamenty palowe; obecnie jedynym świadectwem istnienia stawu jest rząd kasztanów posadzonych kiedyś na jego wschodnim brzegu.

Na planie miasta z 1891 roku, dołączonego do przewodnika po Gliwicach i okolicy, teren jest zaznaczony już nie jako „staw” tylko „łąka” i jednocześnie „Nowy targ koński”. „Nowy”, dla odróżnienia od starego, który, zlokalizowany u zbiegu dzisiejszych ulic Jana Pawła II i Nowy Świat, musiał ustąpić miejsca budowanemu na tym terenie kościołowi Piotra i Pawła.

Po osuszeniu, obszar był stopniowo zabudowywany, zgodnie z przyjętym w latach 1876/77 planem zagospodarowania tego terenu. Wtedy to, pod nadzorem Adalberta Kelm, miejskiego radcy budowlanego w latach 1891-1902, wytyczono dzisiejsze ulice: Wrocławską, jej przedłużenia po drugiej stronie Kłodnicy, Strzody, a także – dzisiejszą ulicę Akademicką. W krótkim czasie na zbiegu tych ulic powstało kilka, istniejących do dzisiaj, doskonale znanych wszystkim budynków.

Budynek tzw. „stajni” pojawia się po raz pierwszy na planie miasta z 1902 roku. Trudno jednoznacznie określić datę powstania tego budynku i jego inwestora. Na podstawie podobieństw stylu architektonicznego i lokalizacji, można sądzić, że stanowił on część oddanych do użytku w październiku 1898 roku zabudowań pobliskiej straży pożarnej, gdzie trzymano konie ciągnące pierwsze wozy pożarnicze. Można przypuszczać, że z czasem, gdy konie zostały zastąpione przez samochody, budynek zaczęto wykorzystywać w całości na potrzeby handlujących na placu Krakowskim. Jeszcze w latach 70. XX wieku w murze, ciągnącym się aż do ulicy Wrocławskiej znajdowały się pozostałości tamtych czasów – metalowe pierścienie do zawiązywania lejców.

1

Przetrwanie
Budynek „stajni” stał się po 1945 roku jedną z nieruchomości należących do powstającej Politechniki Śląskiej. Praktycznie od samego początku nie wiązano z nim przyszłości ani nie planowano dla niego jakiegokolwiek perspektywicznego wykorzystania. Nie uwzględniał go żaden z przygotowywanych planów zagospodarowania Dzielnicy Akademickiej. Tak reprezentacyjne miejsce – naprzeciw Wydziału Górniczego – przeznaczane było w każdym z planów jako lokalizacja głównego gmachu Wydziału Chemicznego. Najbliżej wyburzenia „stajnie” były, gdy, na początku lat 60. XX wieku powstawały budynki między ulicami Banacha i Krzywoustego, autorstwa duetu Duchowicz i Majerski. Obiekty te miały stanowić zaplecze właściwej siedziby Wydziału, projektowanej wzdłuż obecnej ulicy Akademickiej i połączonej przewiązką, przewieszoną nad obecną ulicą Banacha. Do realizacji jednak nie doszło, z czego zapewne cieszyli się, siedzący już na walizkach, mieszkańcy willi przy tej ulicy. „Stajnie” zostały więc i przez lata – podobnie jak stojące obok baraki postawione w pierwszych latach budowy Dzielnicy Akademickiej – służyły jako magazyny, siedziby organizacji, studenckich spółdzielni pracy i tym podobnych przybudówek, dla których nie starczyło miejsca w innych lokalizacjach.

Nowe czasy
Gdy dziesięć lat temu ruszyła przebudowa ulicy Akademickiej i wyburzono, wrośnięte już w ziemię, baraki z lat 50. XX wieku, wiadomo było, że niski budyneczek z klinkieru nie podzieli losu swoich sąsiadów. Obecnie, po efektownej rekonstrukcji łączącej stare z nowym, budynek pełni funkcje, o których nie śniło się jego projektantowi sprzed grubo ponad stu lat, a na mapie Dzielnicy Akademickiej doczekał się stosownego, niespodziewanie wyjątkowego miejsca.

tekst: Marek Gabzdyl
zdjęcia i materiały graficzne: fotopolska.eu, arch. Politechniki Śląskiej

Tekst pochodzi z Biuletynu 5 (365) 2024

© Politechnika Śląska

Polityka prywatności

Całkowitą odpowiedzialność za poprawność, aktualność i zgodność z przepisami prawa materiałów publikowanych za pośrednictwem serwisu internetowego Politechniki Śląskiej ponoszą ich autorzy - jednostki organizacyjne, w których materiały informacyjne wytworzono. Prowadzenie: Centrum Informatyczne Politechniki Śląskiej (www@polsl.pl)

Deklaracja dostępności

„E-Politechnika Śląska - utworzenie platformy elektronicznych usług publicznych Politechniki Śląskiej”

Fundusze Europejskie
Fundusze Europejskie
Fundusze Europejskie
Fundusze Europejskie