Politechnika Śląska współpracuje z dwiema uczelniami chińskimi – Yanshan University i Shenyang University of Technology. Współpraca pozwala m.in. na wyjazdy naukowe i współpracę dydaktyczną naszych pracowników. Naukowcy Politechniki Śląskiej prowadzą zajęcia w Chinach i przy okazji poznają nowoczesne technologie. Pod kątem innowacji Chiny są bowiem krajem wysoko rozwiniętym, dlatego staż w tym azjatyckim kraju to cenna lekcja. Zapytaliśmy naukowców Politechniki Śląskiej, którzy mają za sobą cenne doświadczenia pracy w Chinach, czego nauczyły ich wyjazdy w ten odległy zakątek świata.

Bariera językowa nie taka straszna
Możliwości czekają, potrzeba tylko odwagi by spakować walizki, zostawić pewną i komfortową posadę w politechnicznych salach i laboratoriach i przeżyć prawdziwą naukową przygodę. Wyzwaniem, które często blokuje przed podjęciem ostatecznej decyzji jest dla polskich naukowców bariera językowa, ale i z tym można sobie poradzić.

– Wiem, co mówię, bo akurat w mojej dyscyplinie – inżynierii chemicznej, sytuacja jest podwójnie skomplikowana – przyznaje dr hab. inż. Marcin Lemanowicz, prof. PŚ, który ma za sobą już staż w trzech chińskich uniwersytetach: Handan University (2 miesiące), Shenyang Ligong University (1 miesiąc) oraz Hunan University of Humanities, Science and Technology (kilka dni). – Układ okresowy pierwiastków jest „uniwersalny” – będzie tak samo zapisany w języku polskim jak i w języku angielskim. Ale nie w chińskim. Tu każdy pierwiastek ma swój własny znak składający się z dwóch części. Pierwsza część przedstawia grupę, do której pierwiastek należy: np. „złoto” (metale), „powietrze” (gazy), „skała” (niemetale). Druga część to zapis fonetyczny, czyli sposób w jaki dany znak powinien być czytany. Śmieszny jest przykład polonu – pierwiastka nazwanego na cześć Polski. Ponieważ Polska w języku chińskim to Bōlán, natomiast polon w języku chińskim to Pō. Tak więc głoski się nie zgadzają! I jak tu się dogadać – żartuje prof. Lemanowicz.

Na szczęście nauczyciele wyjeżdżający do Chin nie są zdani wyłącznie na siebie. Dr inż. Bartłomiej Pawlik, który na Uniwersytecie Yanshan w Qinhuangdao był już dwa razy – w roku 2023 spędził tam 4 tygodnie, a w 2024 – 5, uczył studentów rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej (podczas każdego wyjazdu było to 96 godzin lekcyjnych) i opowiada o tym ze spokojem. – W trakcie prowadzonych przeze mnie zajęć na sali zawsze był obecny nauczyciel wspomagający, który po zajęciach poświęcał chwilę na omówienie ze mną i z chińskimi studentami, którzy mieli pytania, zagadnień, których nie byli pewni. Starał się też momentami pełnić rolę tłumacza – wspomina.

Oprócz opiekuna dydaktycznego podczas prowadzonych zajęć, goście z Politechniki Śląskiej mogą też liczyć na opiekuna w sprawach związanych z codziennym funkcjonowaniem w obcym kraju. – Dzięki nim mieliśmy nie tylko łatwiejszy dostęp do infrastruktury uczelni, ale także okazję, by lepiej poznać chińską kulturę i codzienne życie. Opiekunowie pomagali również w logistyce, dzięki czemu mogliśmy w pełni skupić się na pracy dydaktycznej – dodaje dr hab. inż. Jarosław Kaczmarczyk, prof. PŚ z Wydziału Mechanicznego Technologicznego.

Studiowanie po chińsku
Różnorodność prowadzonych przez naukowców Politechniki Śląskiej przedmiotów i liczba godzin, jakie przepracowali z chińskimi studentami pozwoliła im dostrzec różnice w systemie edukacji w Polsce i Chinach. Z jednej strony, w obydwu krajach panuje atmosfera sprzyjająca przekazywaniu wiedzy, z drugiej zaś widać różnice w sposobie nauczania.

– Z reguły w Polsce wykładowcy wchodzą ze studentami podczas wykładu w interakcję. Pomimo, że posługujemy się prezentacjami multimedialnymi, dodatkowo rysujemy coś na tablicy, zadajemy pytania, prowokujemy do dyskusji i samodzielnego myślenia. Jest to olbrzymim zaskoczeniem w Chinach. Tam wykładowca po prostu przedstawia materiał, który ma omówić. Natomiast studenci bardzo niechętnie wchodzą w jakiekolwiek interakcje z wykładowcami – zauważył prof. Lemanowicz. Prof. Kaczmarczyk z kolei przekonał się, że chińscy opiekunowie dydaktyczni mogą zasugerować studentom utworzenie grupy dyskusyjnej nt. zajęć w formie online, co może okazać się sporym wyzwaniem dla nauczyciela prowadzącego ćwiczenia.

Dr inż. Tomasz Moroń zaś zwrócił uwagę na czas nauki chińskich studentów. – Zajęcia w Chinach są organizowane w formie dwóch 45-minutowych bloków z 5-minutową przerwą i półgodzinnym odstępem między każdym dwulekcyjnym blokiem. Potem następuje 2-godzinna przerwa, a jak przerwa – to często drzemka… i studenci wracają na pozostałe 4 bloki zajęć. Zajęcia kończą się czasem o godz. 22.00. U nas – nie do pomyślenia – przyznaje Tomasz Moroń.

Jarosław Kaczmarczyk dostrzegł także różnicę w dostępności do sal dydaktycznych i laboratoriów, które po zakończonych zajęciach nie były zamykane na klucz, a otwarte dla studentów.
– Często widziałem studentów, którzy w małych grupach gromadzili się przy tablicy, rozwiązując wspólnie różne problemy naukowe. To było niezwykle budujące – widać było ich pasję, zaangażowanie i chęć doskonalenia się. Szczególnie w soboty i niedziele, kiedy nie mieli swoich regularnych zajęć dydaktycznych, a korzystali z tych sal, by przygotować się do kolokwiów, egzaminów czy innych wyzwań akademickich – wspomina prof. Kaczmarczyk. – Ten swobodny dostęp do przestrzeni edukacyjnych tworzył unikalną atmosferę, w której nauka stawała się czymś więcej niż tylko obowiązkiem – była stylem życia i sposobem na osiągnięcie sukcesu – dodaje.

Z drugiej jednak strony, o swobodnej atmosferze podczas egzaminów mowy nie ma. Zdarza się, że prowadzący egzamin stosują zagłuszacze sygnału GPS, aby uniemożliwić studentom korzystanie z jakichkolwiek urządzeń ułatwiających rozwiązywanie zagadnień.