Biblioteka Politechniki Śląskiej

Politechnika Śląska na podstawie zaleceń Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłoszonych w 2015 r. w dokumencie pt. Kierunki rozwoju otwartego dostępu do publikacji i wyników badań naukowych w Polsce realizuje zasady otwartego dostępu (ang. Open Access – OA) poprzez prowadzenie własnego repozytorium instytucjonalnego RePolis, w którym pracownicy i doktoranci Politechniki Śląskiej mogą deponować swoje publikacje naukowe.

Wymiary realizacji zasad OA poprzez repozytorium RePolis:

• samoarchiwizacja, czyli samodzielne deponowanie recenzowanych artykułów naukowych, określana jako model Green Open Access (zielona droga);
• deponowanie preprintów oraz autorskich wersji publikacji naukowych (ang. Author Accepted Manuscript – AAM) w celu realizacji założeń Planu S, dotyczącego publikowania w ramach drugiej ścieżki;
• deponowanie materiałów na podstawie postanowień licencji Creative Commons – docelowo licencji CC BY 4.0;
• zarejestrowanie w OpenDOAR (ang. Open Directory of Open Access Repositories): Silesian University of Technology Digital Repository – Sherpa Services;
• stosowanie identyfikatorów DOI (ang. Digital Object Identifier) jako trwałych odnośników do obiektów cyfrowych, tzw. PID (ang. Persisent ID);
• stosowanie protokołu OAI-PMH (ang. Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting) w celu wymiany metadanych dla tworzonych opisów bibliograficznych publikacji.

Politechnika Śląska przyjmuje zalecenia stosowania zasad OA poprzez członkostwo Polski w Unii Europejskiej oraz przyjęcie w 2022 r. Polityki Naukowej Państwa, w której uwzględniono założenia ruchu otwartej nauki (ang. Open Science – OS) i wdrożenie zasad FAIR (akronim z ang. Findability, Accessibility, Interoperability, Reusability). Przykłady partycypacji Politechniki Śląskiej w działaniach promujących OA:

• inicjatywy Unii Europejskiej:
  • European Research Area – ERA (pol. Europejska Przestrzeń Badawcza), w ramach której realizowany jest program Horizon Europe, wdrażający politykę otwartej nauki;
  • European Open Science Cloud – EOSC (pol. Europejska Chmura Otwartej Nauki), stanowiąca wsparcie dla naukowców w celu stosowania modelu otwartej nauki poprzez rozwijanie zasad FAIR;
• realizacja projektów krajowych i międzynarodowych nadzorowanych przez Narodowe Centrum Nauki (członka EOSC Association, cOAlition S i Science Europe), które przyjęło politykę otwartego dostępu zgodną z Planem S;
• stowarzyszenie European University Association – EUA, w ramach której funkcjonuje grupa robocza Open Science, odpowiedzialna za opracowanie dokumentu pt. The EUA Open Science Agenda 2025;
• stowarzyszenie Coalition for Advancing Research Assessment – CoARA, które przyjęło dokument pt. Agreement on Reforming Research Assessment, zawierający 10 zobowiązań dotyczących oceny i rowoju działalności naukowo-badawczej;
• konsorcjum EURECA-PRO w ramach programu UE European Universities Initiative, gdzie m.in. uruchomiono otwarty kurs online Open Science Training na platformie SInDiPlat oraz wdrożono projekt European Research and Open Science Collaboration Strategy.