Ścieżki komercjalizacji własności intelektualnej (WI):

A) KOMERCJALIZACJA BEZPOŚREDNIA

1) LICENCJONOWANIE WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Licencjonowanie jest ścieżką komercjalizacji własności intelektualnej, która oferuje szeroki wachlarz warunków udostępniania własności intelektualnej oraz elastyczne warunki rozliczania korzyści uzyskanych z jej gospodarczej eksploatacji;

• Licencje wyłączne - wykorzystywane w przypadkach, gdy z uwagi na uwarunkowania rynkowe lub zapisy umów o realizację prac badawczo-rozwojowych, w ramach których powstała własność intelektualna, może ona zostać udostępniona tylko jednemu przedsiębiorcy.

• Licencje wyłączne z opcją przeniesienia prawa własności - stosowane w przypadkach, gdy z uwagi na brak możliwości dokonania wyceny własności intelektualnej (np. z powodu braku danych), zostaje ona ustalona w kilkuletnim okresie licencyjnym, na postawie uzyskiwanych przychodów z jej gospodarczej eksploatacji i na tej podstawie jest ustalania jej wartość transakcyjna dla potrzeb przeniesienia prawa własności.

• Licencje multiwyłączne - wykorzystywane w przypadkach, gdy z uwagi na czynniki rynkowe (najczęściej ograniczoną wielkość rynku), własność intelektualna zostaje udostępniona tylko kilku działającym na nim przedsiębiorcom.

• Licencje niewyłączne - najczęściej spotykane – stosowane w warunkach konkurencyjnego rynku, na którym nie występuje dominacja jednego lub kilku przedsiębiorców.

Licencjonowanie własności intelektualnej daje duże możliwości różnicowania warunków rozliczeń pomiędzy licencjodawcą i licencjobiorcą(ami). Mogą to być opłaty stałe, zmienne lub mieszane, naliczane od różnych podstaw odniesienia (przychodu, zysku, itp.), dla okresów rozliczeniowych różnej długości. Umożliwia to dostosowanie sposobu rozliczeń korzyści uzyskiwanych z komercjalizacji własności intelektualnej do warunków rynku i umożliwia ograniczenie ryzyka biznesowego licencjobiorcy.

2) SPRZEDAŻ PRAW DO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

Jest stosunkowo rzadko wykorzystywaną ścieżką komercjalizacji własności intelektualnej, z uwagi na to, że definitywnie zamyka możliwość jej dalszej gospodarczej eksploatacji oraz ze względu na koszty transakcyjne z nią związane, głównie konieczność precyzyjnej wyceny wartości rynkowej, często zlecanej ekspertom zewnętrznym.

3) KORZYSTANIE Z WI PRZEZ WSPÓŁWŁAŚCICIELA NA PODSTAWIE UMOWY O WSPÓŁWŁASNOŚCI

Ścieżka wykorzystywana najczęściej w wypadku własności intelektualnej stanowiącej współwłasność kilku podmiotów, która powstaje zwykle w wyniku wspólnej realizacji projektów badawczo-rozwojowych, realizowanych przez konsorcja badawcze. Wzajemne rozliczenia współwłaścicieli mogą w takich umowach zostać ukształtowane zgodnie z zapisami ustawowymi (art. 72 „Ustawy prawo własności przemysłowej”) lub w dowolny inny sposób, np. zbliżony do opłat licencyjnych, jak w punkcie 1.

B) KOMERCJALIZACJA POŚREDNIA

1) Komercjalizacja poprzez spółki spin-out/spin-off oraz celowe

Komercjalizacja własności intelektualnej poprzez spółki spin-out/spi-off oraz spółki celowe uczelni jest podejmowana zasadniczo tylko w wypadku rozwiązań o wysokim potencjale do generowania przychodu, których gospodarcza eksploatacja może wypełnić cały lub znaczną część, przychodu spółki komercjalizującej rozwiązanie.

Wyróżniamy następujące rodzaje spółek komercjalizujących własności intelektualną w tej ścieżce, z punktu widzenia powiązań z uczelnią macierzystą;

• Spółka spin-out (* - spółka założona przez pracownika, studenta lub absolwenta uczelni z udziałem kapitałowym uczelni lub jej spółki celowej, w celu komercjalizacji własności intelektualnej uczelni. Spółka spin-out jest zwykle powiązana również osobowo z uczelnią, co w rezultacie skutkuje bliską współpracą obu stron.

• Spółka spin-off (* - spółka założona przez pracownika, studenta lub absolwenta uczelni w celu komercjalizacji własności intelektualnej uczelni. Spółka spin-off jest niezależna kapitałowo od uczelni i współpracuje z nią na zasadach rynkowych.

• Spółki celowe uczelni - spółki celowe są tworzone przez uczelnie w celu komercjalizacji ich własności intelektualnej, na podstawie art. 149 „Ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”. Na pokrycie kapitału zakładowego spółki celowej uczelnia może wnieść w całości albo w części wkład niepieniężny (aport) w postaci wyników działalności naukowej oraz know-how związanego z tymi wynikami. Spółkę celową tworzy rektor za zgodą senatu. Wspólnikami lub akcjonariuszami spółki celowej mogą być wyłącznie uczelnie.

(* Uwaga: W polskim systemie prawnym nie ma ustawowej definicji spółek spin-out/spin-off