Rozliczanie kosztów uzyskanych przychodów związanych z własnością intelektualną podlegało wielu zmianom w kontekście podatkowym. Obecne przepisy prawne pozwalają na korzystanie z ulgi podatkowej w zakresie kosztów zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne.
Odliczenie 50% kosztów uzyskania przychodów z tytułu praw własności intelektualnej jest prawem twórcy zagwarantowanym w art. 22 pkt 9 Ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn.zm.).
Z ust. 1 przepisu mogą skorzystać twórcy, którzy dokonali przeniesienia prawa własności przemysłowej (np. wynalazku czy znaku towarowego). Co istotne, brak jest ograniczenia czasowego możliwości stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodu, tzn. możemy je stosować przez cały okres trwania umowy – zgodnie z rozliczeniem w niej zawartym.
Sprawa wygląda inaczej, kiedy twórca udziela licencji na prawo własności przemysłowej (np. wynalazek lub znak towarowy), czyli umożliwia innemu podmiotowi stosowanie tego prawa. Ustawodawca ograniczył tu możliwość stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodów tylko do pierwszego roku trwania licencji i tylko od pierwszego licencjobiorcy. Należy zwrócić uwagę na ograniczony zakres przedmiotu licencji – mogą to być tylko i wyłącznie prawa własności przemysłowej.
Do odliczenia 50% kosztów uzyskania przychodu uprawniony jest twórca korzystający z autorskich praw majątkowych. Jednak w tym przypadku przychód musi zostać pomniejszony o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.
Ustawa w punkcie 9b precyzuje, która działalność twórcy umożliwia zastosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu. Wśród wymienionych znajduje się działalność badawcza, badawczo-rozwojowa, naukowa, naukowo-dydaktyczna i badawczo-dydaktyczna, czyli główny obszar zainteresowania pracowników naukowych Politechniki Śląskiej.
Jest jednak jedno organicznie – w roku podatkowym łączne koszty uzyskania powyższych przychodów nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej. Zmiana w tym zakresie nastąpiła w 2013 roku, wcześniej można było stosować podwyższone koszty uzyskania przychodu do dowolnych kwot.
IP BOX
Spółki i inne podmioty gospodarcze (w praktyce jednak są to głównie spółki z o.o. i spółki akcyjne), również mają możliwość korzystnego rozliczania kosztów prowadzonej działalności w zakresie IP. Mogą skorzystać z tzw. Innovation Box (IP Box), które umożliwia zastosowanie 5% opodatkowania w podatku PIT lub CIT. Ulga IP Box została wprowadzona 23 października 2018 r. i na mocy ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw obowiązuje od 1 stycznia 2019 r.
Aby skorzystać z IP Box podmiot taki musi prowadzić działalność badawczo-rozwojową i wytwarzać, rozwijać lub ulepszać przedmiot IP w ramach tej działalności. Ważne są tu zatem poziomy gotowości technologicznej (TRL), które – w razie kontroli – wykażą, czy warunek ten został spełniony. Firma musi zakwalifikować swoje IP do jednego z poniższych praw (tzw. kwalifikowane IP):
- patent,
- prawo ochronne na wzór użytkowy,
- prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
- prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
- dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
- prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczone do obrotu,
- wyłączne prawo odmian roślin,
- autorskie prawo do programu komputerowego.
Co ważne, aby skorzystać z IP Box, firma musi posiadać już przyznane prawo ochronne (np. patent na wynalazek), samo zgłoszenie do Urzędu Patentowego nie jest wystarczające do zastosowania tej ulgi.
Jednocześnie, aby skorzystać z IP Box, musi pojawić się dochód z kwalifikowanego IP, który będzie opodatkowany na terenie Polski. Może on być osiągany w różny sposób. Zazwyczaj jest to dochód otrzymany ze sprzedaży towarów lub usług zawierających kwalifikowane IP, ze sprzedaży samego IP lub z umowy licencyjnej. Dochodem będzie także odszkodowanie z tytułu naruszenia IP przed inny podmiot.
Stosowanie IP Box wymaga prowadzenia wewnętrznej ewidencji rachunkowej dla kwalifikowanego IP, tzn. przychodów i kosztów z nim związanych, wymaga zatem gruntownego przygotowania iprzemyślenia strategii, w szczególności – co ma najczęściej miejsce – jeśli korzystanie z ulgi będzie wieloletnie. Przedsiębiorca powinien jasno i dokładnie określić kwalifikowane IP i prowadzić dla niego odrębną ewidencję zdarzeń gospodarczych, przy czym ewidencje muszą być prowadzone dla każdego kwalifikowanego IP odrębnie. Mocno preferencyjne 5% opodatkowanie sprawia jednak, że warto rozważyć stosowanie tego mechanizmu w działalności podmiotu prowadzącego prace badawczo-rozwojowe.
