A A+ A++

 

Zarys historii Katedry Maszyn i Urządzeń Energetycznych

Katedra Maszyn i Urządzeń Energetycznych powołana została w 1971 r jako Instytut Maszyn i Urządzeń Energetycznych. Przejął on kierunki i zakres prowadzonych badań, tradycje działalności pedagogicznej, ścisłe kontakty z przemysłem, od wielu jednostek, głównie katedr:

  • Katedry Silników Parowych,
  • Katedry Pomp i SIlników Wodnych,
  • Katedry Pomiarów Maszyn Cieplnych,

które które rozpoczęły swoją działalność już w 1945 r. na ówczesnym Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej.

Pierwsze kierownictwo Instytutu utworzyli:

  • prof.dr hab.inż. Maciej Zarzycki – dyrektor ,
  • prof.dr hab.inż. Ryszard Gryboś – zastępca d/s nauki,
  • doc.dr hab.inż. Czesław Graczyk – zastępca d/s nauczania.
 

Kadrę w tym okresie stanowiło pięciu profesorów i docentów oraz 33 pracowników naukowo-dydaktycznych. Połączenie laboratoriów dydaktycznych i badawczych katedr składowych stanowiło dobrą podstawę funkcjonowania Instytutu we wszystkich dziedzinach jego aktywności badawczej i pedagogicznej.
Postępująca z czasem integracja zespołów naukowych służyła podnoszeniu poziomu merytorycznego działalności naukowej i rozwojowi współpracy z gospodarką narodową. Wyrazem tego był wzrost zapotrzebowania na specjalistów kształconych w Instytucie, rozwój studiów podyplomowych oraz rosnąca liczba kompleksowych zadań badawczych, zlecanych Instytutowi do rozwiązania.
Z chwilą utworzenia Instytutu dysponowano już stosunkowo dobrze rozwiniętymi instalacjami badawczymi, złożonymi z maszyn przepływowych (głównie pomp i urządzeń hydraulicznych), oraz laboratorium miernictwa i automatyki procesów energetycznych.
Ponadto Instytut w tym okresie korzystał z instalacji badawczych turbin cieplnych i wentylatorów w Ośrodku Naukowo-Dydaktycznym w Katowicach oraz niektórych zakładach przemysłowych i instytucjach badawczo-projektowych.
Dzięki wysiłkom pracowników Instytutu MiUE i wsparciu władz Wydziału Mechanicznego Energetycznego w 1978 roku z chwilą otrzymania nowych pomieszczeń dydaktycznych i badawczych (Gliwice, ul.Konarskiego 18) nastąpił dalszy istotny rozwój infrastruktury technicznej Instytutu. Zbudowano cały kompleks laboratoriów cieplnych maszyn przepływowych, nowe laboratoria w zakresie mechaniki płynów, wiele nowych instalacji dydaktycznych i badawczych w zakresie miernictwa oraz automatyki maszyn i procesów energetycznych.
Nowe instalacje i urządzenia pomiarowe znacznie poszerzył zakres możliwych do rozwiązania zadań i problemów naukowych oraz wzbogaciły w istotny sposób proces dydaktyczny.

Z dniem 1.10.1981 ukształtowało się nowe kierownictwo Instytutu:

Dyrektor Instytutu: prof.dr hab.inż. Tadeusz CHMIELNAK

zastępcy:

  • prof.dr hab.inż. Ryszard GRYBOŚ
  • doc.dr hab.inż. Michał FERENC
 

W ostatnim dziesięcioleciu następowały także inne zmiany w składzie dyrekcji Instytutu. I tak w okresie od 1 września 1985r. do 30 września 1993r zastępcą dyrektora d/s nauki był prof. M. Zarzycki, a zastępcą d/s dydaktyki i wychowania (później dydaktyki) prof. G. Kosman, który od 1 października 1993r, po odejściu prof.M.Zarzyckiego na emeryturę, objął obowiązki z-cy dyrektora d/s nauki. Z-cą dyrektora d/s dydaktyki został dr hab.inż. Andrzej Witkowski – profesor Politechniki Śląskiej.

 

Kierunki badań Katedry

Instytut zarówno w pierwszym okresie, jak i później, pielęgnował kierunki badań rozwijane wcześniej w Katedrach, choć z biegiem lat uległy one pogłębianiu i rozszerzaniu. W pierwszym okresie dotyczyły one głównie następujących pionów tematycznych:

  • Badania cieplno-wytrzymałościowe turbin cieplnych.
  • Aerodynamika i konstrukcja wentylatorów i sprężarek.
  • Doskonalenie metod obliczania i konstruowania urządzeń kotłowych oraz eksploatacji urządzeń elektrowni konwencjonalnych.
  • Badania modelowe pomp i urządzeń hydraulicznych.
  • Nowe konstrukcje pomp.
  • Prace badawczo-projektowe nad aparaturą pomiarowo-regulacyjną dla urządzeń i procesów energetycznych.
  • Systemy pomiarowe.
  • Konstrukcja, eksploatacja i diagnostyka maszyn energetycznych.

Pierwsze dwie grupy problemowe były prowadzone w Zakładzie Cieplnych Maszyn Wirnikowych, którym kierował prof.mgr inż. Kazimierz Kutarba, a od 1 października 1973 r. prof. hab.inż. Tadeusz Chmielniak. Zagadnienia kotłów energetycznych rozwijane były do 1984 r. w Instytucie Kotłów, Siłowni Cieplnych i Jądrowych, kierowanym przez prof. Marcelego Barana, a po Jego śmierci w 1993 r. przez doc.dr inż. Zdzisława Jaskółę. Instytut ten następnie włączony został do Instytutu Maszyn i Urządzeń Energetycznych w postaci Zakładu Kotłów i Wytwornic Pary, kierowanego przez prof.dr hab.inż. Ludwika Cwynara. Problematyka pomp i siłowni wodnych prowadzona jest w Zakładzie Maszyn i Urządzeń Hydraulicznych, którego kierownikiem do października 1993 r. był prof.dr hab.inż.Maciej Zarzycki, następnie prof.dr hab.inż. Ryszard Gryboś a obecnie kieruje nim dr hab. inż. Andrzej Witkowski Prof. Pol. Śl.. Miernictwo i automatyka procesów energetycznych stanowi domenę zainteresowań Zakładu Miernictwa i Automatyki Procesów Energetycznych. Pierwszym kierownikiem Zakładu był prof.dr hab.inż. Czesław Graczyk, po nim od 1 października 1981 r. do 1 października 1991 r. – doc.dr inż. Stanisław Kopeć, obecnie Zakładem kieruje dr hab.inż. Janusz Kotowicz. Ostatnia grupa zagadnień rozwijana była pierwotnie w Zakładzie Podstaw Konstrukcji Maszyn Energetycznych kierowanym przez doc.dr inż. Zdzisława Jaskółę, przemianowanym w 1991 r. w Zakład Podstaw Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn Energetycznych, którego pracami kieruje od chwili jego kreowania prof.dr hab.inż. Gerard Kosman.
Nowo powstały Instytut zintegrował wiele dyscyplin naukowych oraz przedmiotów nauczania. Obok klasycznych, rozwijanych, prowadzonych wcześniej, pojawiły się nowe, niezbędne dla uzyskania pełniejszego wykształcenia inżyniera specjalisty w zakresie maszyn i urządzeń energetycznych.
Od 1971 roku w Instytucie rozwijana i doskonalana jest baza techniczna i dydaktyczna w zakresie mechaniki płynów. W następnych latach, w procesie zmian programowych nauczania w specjalności Systemy, Maszyny i Urządzenia Energetyczne, wprowadzono szereg nowych dyscyplin nauczania związanych z postępem nauki i techniki oraz z rozwojem polskiego przemysłu energetycznego. Jako przykłady mogą tu służyć następujące dyscypliny:

  • Teoria i konstrukcja turbin cieplnych dla energetyki jądrowej,
  • problematyka żywotności maszyn energetycznych,
  • projektowanie instalacji hydrauliki siłowej,
  • komputerowe wspomaganie procesu projektowego i konstrukcyjnego maszyn i urządzeń energetycznych.
 

W ramach specjalności Maszyny i Urządzenia Energetyczne, prowadzone były do 2005 r w Instytucie na studiach dziennych trzy fakultety: Maszyny przepływowe i napędy strumieniowe, Diagnostyka i eksploatacja maszyn energetycznych oraz Urządzenia cieplne i ich automatyzacja. Od 1994 r. z inicjatywy Instytutu opracowano program i uruchomiono nową specjalność: Czyste technologie energetyczne. Jej zadaniem jest wykształcenie inżynierów mogących sprostać nowym wyzwaniom technicznym, ekonomicznym i ekologicznym w energetyce.
Działalność dydaktyczno-wychowawczą Instytutu cechuje partnerstwo pracowników nauki i studentów w procesie dydaktyczno-wychowawczym oraz codzienne dbałość o ścisłe kontakty studentów z zakładami przemysłowymi. Praktycznym tego wyrazem są liczne obozy naukowo-badawcze organizowane w przemyśle i instytucjach naukowych, działanie Studenckich Kół Naukowych oraz szeroki udział studentów w pracach Instytutu.
Na podkreślenie w historii Instytutu zasługuje fakt dwukrotnego zdobycia przez absolwentów pierwszego miejsca w ogólnopolskim konkursie na najlepszą pracę dyplomową w dziedzinie cieplnych maszyn wirnikowych. Dwukrotnie również były nagradzane organizowane przez Instytut studenckie obozy naukowe.Instytut zorganizował i prowadził szereg studiów podyplomowych w zakresie teorii, konstrukcji i eksploatacji maszyn przepływowych.
Pracownicy Instytutu brali ponadto czynny udział w działalności kształceniowej kadr, prowadzonej przez Organizacje NOT w Gliwicach i Katowicach. Ważnym elementem działalności Instytutu w zakresie podnoszenia kwalifikacji kadr są seminaria i konferencje naukowe. Z inicjatywy władz Instytutu do harmonogramu cyklicznych krajowych imprez weszły konferencje nt.: Wentylatorów Przemysłowych, organizowane przez Instytut czterokrotnie (1974, 1979, 1985, 1993). W 1984 r. Instytut był gospodarzem VI Krajowej Konferencji Mechaniki Cieczy i Gazów (wrzesień – Porąbka-Kozubnik). W latach 1985, 1990 i 1994 Instytut zorganizował V, VI i VII Konferencję Kotłową z udziałem zagranicznych uczestników. Wspólnie z WSI w Opolu Instytut organizuje cykliczne konferencje, poświęcone Gospodarce Remontowej w Energetyce. W latach 1990, 1992 i 1994 odbyły się trzy kolejne konferencje z tego cyklu. prof.T.Chmielniak, prof.G.Kosman i prof.M.Zarzycki byli wielokrotnie powoływani do Rad Programowych Konferencji, organizowanych przez inne instytucje. Pracownicy Instytutu wielokrotnie opracowywali także cykle wykładów dla Letnich Szkół poświęconych dyscyplinom naukowym decydującym o postępie w budowie maszyn i urządzeń energetycznych.W ramach współpracy międzynarodowej z takimi ośrodkami naukowymi jak Universitat Stuttgart, Technische Universitat Dresden, Technische Hohschule Zittau, Vysoka Skola Bańska w Ostawie, organizowane są corocznie seminaria, na których wymieniane są doświadczenia naukowe w zakresie maszyn przepływowych i kotłów parowych.Gliwicki Instytut wespół z Instytutem Maszyn Przepływowych PAN reprezentują aktywnie stronę polską w pracach polsko-niemieckiej Grupy Roboczej, poświęconych maszynom przepływowym. Stronę niemiecką reprezentują: UNI – Stuttgart, UT Drezno, TH Zittau. Ostatnie seminarium naukowe tej Grupy zostało zorganizowane przez stronę polską w październiku 1993 r. i 1996 r. W ramach współpracy z VSB (Vysoka Skola Bańska, Ostrawa) Instytut zorganizował trzy specjalistyczne konferencje naukowe (1987, 1989 i 1991 r.). Był także gospodarzem obrad Podsekcji numerycznej mechaniki płynów oraz Podsekcji turbulencji, działających w ramach Komitetu Mechaniki PAN. Równoległy rozwój kadr oraz technicznej bazy badawczej i dydaktycznej, połączony z konsekwentnym rozwojem wybranych dyscyplin naukowych, pozwolił Instytutowi na ukształtowanie znanych w Polsce zespołów badawczych w zakresie maszyn przepływowych (turbiny parowe, wentylatory, pompy). Rezultaty pracy tych zespołów cenione są przez polski przemysł maszyn i urządzeń energetycznych, co najlepiej potwierdza duża liczba zadań wykonywanych w Instytucie na zlecenie placówek przemysłowych.

Aktualnie Instytut posiada następujące nowoczesne laboratoria badawcze:

  • Instalacja badawcza struktury przepływu oraz integralnych charakterystyk stopni sprężających (wentylatory, dmuchawy).
  • Istalacja badawcza pomp i urządzeń hydraulicznych.
  • Instalacja badawcza przepływów dwuskładnikowych.
  • Zestawy aparatury przeznaczonej do rejestracji, pomiaru i analizy wibracji i hałasu maszyn i urządzeń.
  • Instalacje badawcze do pomiarów analogowych przepływów i wybranych zagadnień termosprężystości.
  • Tunel parowy do konwersji energii w kanałach turbin.
  • Obok instalacji badawczych Instytut posiada szereg laboratoriów dydaktycznych, wśród których na szczególną uwagę zasługuje unikalna instalacja pomiarowa siłowni cieplnej.
 

Kadra naukowa

W 25 letniej historii Instytutu 33 pracowników uzyskało stopień doktora nauk technicznych, przeprowadzono 8 przewodów habilitacyjnych (7 pracowników własnych i 1 przewód pracownika spoza Uczelni).
Samodzielni pracownicy nauki Instytutu, w okresie jego istnienia, byli promotorami łącznie 44 przewodów doktorskich. Szczególne zasługi w zakresie kształcenia kadr w dyscyplinach uprawianych przez Instytut mieli prof.dr hab.inż. Maciej Zarzycki (15 dr nt.), prof.zw.mgr inż. Kazimierz Kutarba (13 dr nt),, prof.dr hab.inż. Tadeusz Chmielniak (13 dr nt), prof.dr hab.inż. Czesław Graczyk (10 dr nt).
Aktualnie w Instytucie pracuje 40 nauczycieli akademickich, z których czterech posiada tytuły profesorskie (prof.zw.: T.Chmielniak – 1989, prof.: L Cwynar – 1985 – od 1996 zajmuje stanowisko profesora zwyczajnego, R.Gryboś – od 1991 zajmuje stanowisko prof. zwyczajnego, G.Kosman – 1990 – od 1996 zajmuje stanowisko profesora zwyczajnego). Trzech posiada stopnie naukowe dr habilitowanego (A.Witkowski – od 1992 zajmuje stanowisko prof. nadzwyczajnego, M.Ferenc oraz M.Pronobis – od 1996 zajmuje stanowisko profesora nadzwyczajnego.
Wielu młodych kolegów uzyskało w ostatnim dziesięcioleciu stopnie doktorskie (14 w tym 2 cudzoziemców). Obecnie w Instytucie zatrudnionych jest 23 nauczycieli akademickich ze stopniem dr n.t. a także 9 asystentów.
W 1973 roku przeszedł na emeryturę wielce zasłużony dla Politechniki Śląskiej i Instytutu Maszyn i Urządzeń Energetycznych prof.zw.mgr inż. Kazimierz Kutarba. Jego działalność naukowa, pedagogiczna i administracyjne pozwoliła na powstanie w Politechnice Śląskiej znaczącego w Polsce ośrodka badań nad zagadnieniami maszyn przepływowych. Jego wychowankowie, z których wielu jest profesorami i docentami oraz znanymi specjalistami w przemyśle, kontynuują realizację Jego zamierzeń i planów. profesor Kutarba brał aktywny udział w pracach Zakładu Cieplnych Maszyn Przepływowych do momentu swej śmierci w 1986 r.
W 1981 roku Instytut poniósł bolesną stratę – zmarł w pełni sił twórczych prof.dr hab.inż. Czesław Graczyk, który wraz z grupą swoich współpracowników położył duże zasługi dla rozwoju laboratoriów miernictwa i automatyki procesów energetycznych. W 1984 roku umiera, ściśle związany z Instytutem prof.dr hab.inż.M.Baran, wielce zasłużony dla rozwoju dyscyplin naukowych związanych z kotłami i wytwornicami pary oraz silowniami cieplnymi.
W 1993 r. przeszedł na emeryturę wielce zasłużony dla Politechniki Śląskiej, jeden z założycieli Instytutu Maszyn i Urządzeń Energetycznych i jego pierwszy dyrektor prof.zw.dr hab.inż. Maciej Zarzycki. Długoletnia twórcza aktywność prof. M.Zarzyckiego pozwoliła rozwinąć działalność Instytutu w zakresie dyscyplin naukowych związanych z rozwojem konstrukcji i eksploatacji maszyn i urządzeń energetycznych oraz siłowni cieplnych. Jego wychowankowie, z których wielu jest nauczycielami akademickimi i cenionymi specjalistami w przemyśle, kontynuują prace nad wieloma Jego zamierzeniami i przedsięwzięciami. Prof. M. Zarzycki w dalszym ciągu jest czynnie zaangażowany w działalność Instytutu oraz wielu centralnych organizacji naukowych Szkolnictwa Wyższego i instytucji przemysłowych. W ostatnim okresie na zasłużoną emeryturę przeszło także wielu innych, bardzo zasłużonych pracowników Instytutu: T.Michalski (1986), E.Dębiec (1990), S.Kopeć (1991), E.Gielata (1991). Wszyscy oni dalej współpracują z Instytutem, dzielą się swym doświadczeniem oraz prowadzą działalność badawczą i pedagogiczną.

Z głębokim smutkiem i żalem żegnaliśmy naszych pracowników i współpracowników, którzy odeszli od nas na zawsze. Byli to: S.Grela zm. 1988, K.Kutarba zm. 1989, A.Lewkowicz zm. 1992, W.Sedlak zm. 1993. Ich działalność stworzyła obecny kształt Instytutu oraz jego dorobek naukowy i pedagogiczny.

© Politechnika Śląska

Ogólna klauzula informacyjna o przetwarzaniu danych osobowych przez Politechnikę Śląską

Całkowitą odpowiedzialność za poprawność, aktualność i zgodność z przepisami prawa materiałów publikowanych za pośrednictwem serwisu internetowego Politechniki Śląskiej ponoszą ich autorzy - jednostki organizacyjne, w których materiały informacyjne wytworzono. Prowadzenie: Centrum Informatyczne Politechniki Śląskiej (www@polsl.pl)

Zasady wykorzystywania „ciasteczek” (ang. cookies) w serwisach internetowych Politechniki Śląskiej

Deklaracja dostępności

„E-Politechnika Śląska - utworzenie platformy elektronicznych usług publicznych Politechniki Śląskiej”

Fundusze Europejskie
Fundusze Europejskie
Fundusze Europejskie
Fundusze Europejskie