Wydział Organizacji i Zarządzania

Co wiemy – przesłanki

·        Stan społeczeństwa, organizacji, itp. zależy od praktyk komunikacyjnych (Cooley 1910);

·        Znaczący wpływ na rodzaj budowanych relacji ma komunikacja niewerbalna (Burgoon, Buller, Woodall: 1994; Knapp, Hall: 1997; Hall: 1982; Griffin: 2006; Osika 2011);

·        Do podstawowych sygnałów niewerbalnych wskazujących na rodzaj relacji należy: dystans interpersonalny, dotyk, odzwierciedlająca ekspresja mimiczna, emblematy, kontakt wzrokowy (Burgoon, Buller, Woodall: 1994; Knapp, Hall: 1997; Griffin: 2006; Osika: 2011);

·        Bliskość fizyczna wpływa na psychiczne poczucie bliskości (Hall: 1976; Hall: 1982);

·        Kontakt dotykowy buduje poczucie bezpieczeństwa (Fisher, Rytting, Heslin: 1976);

·        Ekspresja mimiczna jest podstawowym wskaźnikiem emocji świadczącym o stanie relacji, (Ekman, Frisen, Ancoli: 1980);

·        Kontakt wzrokowy – wskazuje na sam fakt chęci nawiązywania lub istnienia relacji, wskazuje także na jej charakter (Kendon: 1990; Cary:1978);

·        Duży dystans psychiczny, brak kontaktu wzrokowego, brak odzwierciedlającej ekspresji mimicznej, brak wymiany emblematów jest typowy dla relacji z obcymi (Gudykunst, Kim: 1977);

·        Komunikacja zdalna jest efektywna w przypadku działań o charakterze zadaniowym, jest także obarczona większym dystansem psychicznym (Wróbel: 2014).

Co obserwujemy - diagnoza

·        Fizyczna izolacja i społeczne dystansowanie się w miejscach publicznych stanowi sugestię obcości;

·        Unikanie dotyku wskazuje na brak poczucia bezpieczeństwa;

·        Zasłonięta maską twarz odcina nas od sygnałów emocjonalnych;

·        Unikamy też kontaktu wzrokowego, bo on jest „kontaktowy” a my się izolujemy, dlatego redukujemy ten kanał przekazu;

·        W izolacji zacieśniamy bardzo bliskie relacje, bo wszyscy jesteśmy w tej samej przestrzeni – w domu;

·        W przypadku zdalnej pracy skupiamy się na zadaniu a nie na relacji;

·        W prywatnych kontaktach za pośrednictwem platform cyfrowych nie wychodzimy poza liczbę Danbara (150 osób – maksymalny krąg relacji z osobami, które znamy);

·        W przestrzeni publicznej zachowujemy się jak OBCY, nie SWOI.

Czego możemy się spodziewać – wnioski

·        Obserwowane praktyki komunikacyjne są silną sugestią – jesteśmy dla siebie obcy, stanowimy dla siebie zagrożenie, nie możemy sobie ufać, itp.

·        Przedłużający się stan stosowania takich praktyk odbieranych na poziomie fizycznym może przyczyniać się do atrofii poczucia wspólnotowości, może generować wrażenie wyobcowania w szerszych kontekstach społecznych.

Co możemy zrobić - propozycje

·        Świadomie wprowadzić sygnały zastępcze, wskazujące na łączność – na przykład temu służyło wspólne śpiewania Włochów, temu służy wspólne klaskanie w podziękowaniu za pracę osób zaangażowanych bezpośrednio w walkę z COVID 19, itp.;

·        Doskonale do tego nadają się emblematy – można porozumiewać się na odległość, wspólne ich stosowanie staje się łączącym „kodem” społecznym – najsensowniejszy wydaje się powszechny znak machającej ręki, bo:

o   mówi – „dostrzegam cię” – podstawowy warunek budowania relacji (Berger: 1993)

o   mówi – „łączę się z tobą” – jest gestem kontaktowym;

o   jest znany w każdej kulturze;

o   widać go z daleka;

o   podobnie jak uśmiech ma dużą podatność na „zarażenie” (odruchowo odmachujemy);

Warunek: efektywny przy dużym upowszechnieniu stąd APEL:

Zastosujemy powszechnie tę praktykę komunikacyjną – bo z naukowego punktu widzenia jest prostym, ale skutecznym narzędziem korekcyjnym

Zachęcamy do refleksji i działania

Rada Dyscypliny
Nauki o Zarządzaniu i Jakości
Politechniki Śląskiej

Literatura proponowana:

1.    Berger Ch. (1993) Revisiting the relationship construct, “Personal Relationship Issues” 1, p. 25-27.

2.    Burgoon L.K., Buller D.B., Woodall W.G., (1996) Nonverbal Communication: The Unspoken Dialogue, McGraw-Hill, New York.

3.    Cary M.S. (1978) The role of gaze in the intension of conversation, “Social Psychology”, 41, p. 269-271.

4.    Cooley Ch.H. (1910) Social Organization. The Study of the Larger Mind, Charles Scribner’s Sons, New York.

5.    Ekman P., Frisen W.V., Ancoli S. (1980) Facial signs of the emotional experience, “Journal of Personality and Social Psychology, 39, p. 1125-1134.

6.    Fukuyama (1995) Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity, Free Press Paperback, New York.

7.    Griffin E. (2006) A First Look at Communication Theory, McGraw-Hill Education, New York. Gudykunst W. B., Kim Y.Y. (1977) Communicating with Strangers: An Approach to Intercultural Communication, McGraw-Hill, New York.

8.    Hall E. (1976) Beyond Culture, Random House, New York.

9.    Hall E. (1982) The Hidden Dimension, Random House, New York.

10. Harari Y.N. (2014) Sapiens: A Brief History of Humankind, Penguin Random House of Canada.

11. Fisher D.J., Rytting M., Heslin R. (1976) Hands touching hands: Affective and evaluative effects of an interpersonal touch, “Sociometry”, 39, p. 416-421.

12. Jaspers K. (1932) Philosophie, Springer, Berlin.

13. Kendon A. (1990) Conducing Interaction: Patterns of behavior in focused in encounters, Cambridge University Press, Cambridge.

14. Knap M.L., Hall J.A. (2002) Nonverbal Communication in Human Interaction, Holt, Rinehart and Winston, New York.

15. Osika G. (2011) Procesy i akty komunikacyjne. Koncepcje klasyczne i współczesne, Universitas, Kraków.

16. Tomasello, M. (1999) The Cultural Origins of Human Cognition, Harvard University Press.

17. Tomasello, M. (2009) Why We Cooperate, MIT Press,

18. Sztompka P. (2007) Zaufanie fundament społeczeństwa, Znak, Kraków.

19. Uslander E.M. (2002) The Moral Foundation of Trust, Cambridge University Press, Cambiridge

20. Wróbel P. (2014) Komunikacja elektroniczna, Zagrożenia i ich skutki dla organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.